Կոնսենսուս՝ էլ դու սուս

17.06.16 | 10:17

Եվ այսպես, Հայաստանի նոր Ընտրական օրենսգիրքը դարձավ ավելի նոր, և կոնսենսուսը դրա շուրջ դարձավ ավելի կոնսենսուս: Այսօր ՀԱԿ-ը, ԲՀԿ-ն, «Օրինաց երկիրն» ու ՀՀԿ-ՀՅԴ կոալիցիան ստորագրեցին Ընտրական գործընթացի օրինականության վերահսկման մեխանիզմների շուրջ հայտարարությունը, որն, ըստ ՀԱԿ խմբակցության քարտուղար Լևոն Զուրաբյանի, մոտ 75 տոկոսով սահմանափակում է ընտրակեղծիքների հնարավորությունը:

Սա զուտ թվաբանական հայտարարություն չէ, սա արդեն իսկ խորհրդարանական առաջիկա ընտրությունների 75 տոկոս լեգիտիմության մասին հայտարարություն է: Այսինքն՝ առաջիկա խորհրդարանական ընտրություններն արդեն իսկ 75 տոկոսով հայտարարված են լեգիտիմ: Ընդ որում՝ այստեղ ստեղծվում է շատ հետաքրքիր իրավիճակ, քանի որ այդ «կոնսենսուսին» չմիացած քաղաքական ուժերի մի մասը իր համար որդեգրել է մի նշաձող, որն, ըստ էության, նրանց թույլ չի տալու ընտրությունները հայտարարել կեղծված: Խոսքը թե՛ «Լուսավոր Հայաստան», թե՛ «Քաղաքացիական պայմանագիր» նոր կուսակցությունների մասին է, որոնք ներկայացրել են գործունեության նոր մեթոդաբանության հայտ, և բավական դժվար կլինի այդ ամենից հետո ավանդական հղումներ անել ընտրակեղծիքներին: Առավել ևս, որ «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունն, ըստ էության, արդեն իսկ փորձություն անցավ Հրազդանում, որտեղ հայտարարվեց, որ գոնե ընտրատեղամասերում վերահսկել են ու կեղծիքներ թույլ չեն տվել: Այսինքն՝ մեծ է հավանականությունը, որ նույնը կկրկնվի խորհրդարանական ընտրություններում:

Ու քանի որ, այսպես կոչված, «4»-երի ձևաչափի մասնակիցներն էլ իշխանության հետ համաձայնության են եկել հենց ընտրատեղամասերի վերահսկման հարցերի շուրջ՝ ընտրությանը մասնակից ընտրողների ամբողջական ցուցակների հասանելիություն քաղաքական ուժերին, ընտրական պրոցեսի տեսանկարահանում, ապա ըստ էության ստացվում է, որ իշխանության համար քվեարկության կամ ընտրատեղամասային լեգիտիմության հարցը այլևս լուծված է: Ընդ որում՝ այս պարագայում խոսքն արդեն միայն 2017 թվականի ընտրությունների մասին չէ:

Տվյալ պարագայում խոսքը ընդհանրապես նոր քաղաքական շրջափուլի մասին է, Հայաստանի Հանրապետության, այսպես ասած, ներքաղաքական կյանքում այլևս նոր իրողության, որտեղ ամենայն հավանականությամբ ընտրատեղամասերի հարցը հանվում է, և համապետական ընտրություններում իշխանությունն ու քաղաքական ուժերը այս հարցում գալիս են ընդհանուր հայտարարի, որը կոնսենսուս համարելն, իհարկե, ձևականություն է, այսպես ասած՝ մոդային տուրք, բայց իրականում ընդհանուր փոխհամաձայնություն է: Նշանակո՞ւմ է սա, որ այսպիսով իշխանությունն ընդդիմությանը հնարավորություն է տալիս առնվազն ընտրատեղամասերում մրցակցել իշխանության համար: Առերևույթ այո, իսկ իրականում իշխանությունն այդ զիջումներին գնում է, բնականաբար, զիջումներ ստանալով դրսի համար: Այստեղ գալիս են մի համաձայնության, երբ թե՛ գայլերն են կուշտ, թե՛ ոչխարներն անվնաս:

Այսինքն՝ իշխանությունը ստանում է ընտրատեղամասային լեգիտիմություն, նույն լեգիտիմությունը ստանում է ընդդիմությունը, որը վերջին տարիներին ևս ունի լեգիտիմության խնդիր, ընդդիմությունը ստանում է իր որոշակի ձեռքբերումների ներկայացման հնարավորություն՝ ընտրատեղամասերի վերաբերյալ կայացած համաձայնությունները կամ ներկայացրած մեթոդաբանությունը մատուցելով որպես հաջողություն, իսկ փոխարենը համաձայնում է տեղամասերից դուրս իշխանության անելիքներին: Թե ինչն է լինելու այդ անելիքը, երևի թե միայն իշխանությունը գիտե: Ամենայն հավանականությամբ իշխանությունն այդ մասին չի իրազեկում իր՝ այսպես ասած ասած կոնսենսուսային գործընկերներին: Դա կլիներ «ռազմական գաղտնիքի բացահայտում»:

Կայացվել է համաձայնություն՝ դուք ազատ եք կամ համեմատաբար ազատ եք ընտրատեղամասերում, ես ազատ եմ դրսում: Սա Հայաստանի ներքաղաքական դիմակայության երկար տարիների անարդյունավետ ընթացքի որոշակի հանգուցալուծում է: Վերջին հաշվով, քաղաքական ուժերի զգալի մասը այդպես էլ, ըստ էության, չգտավ իշխանությանը հակադրելու արդյունավետ նոր մեխանիզմներ, չգտավ իշխող համակարգի դեմ ասիմետրիկ պայքարի կայուն մեթոդներ, չկարողացավ զարգացնել այն նշմարումները, որ առկայծում էին առանձին դրվագներում, և ի վերջո՝ ճահճում մնալու փոխարեն, որոշվեց ընդառաջել իշխանությանը և գնալ համաձայնության:

Իշխանությունը ստանում է վերարտադրվելու լեգիտիմ երաշխիք, ընդդիմությունը ստանում է իր դիրքում վերարտադրվելու լեգիտիմ երաշխիք: Հասարակությունը չի ստանում ոչինչ, համենայնդեպս՝ ոչինչ ավելի, քան մինչ այժմ: Որովհետև չի փոխվում ուժերի հարաբերակցությունը: Ուժերի հարաբերակցության պայքարն ընթանում է իշխող համակարգի ներսում, ոչ թե ընդդիմություն-իշխանություն տիրույթում: Ավելին՝ իշխանությունը կարողանալով հասնել ընդդիմադիր ուժերի մեծ մասի հետ «կոնսենսուսի», ըստ էության, ինչ-որ իմաստով ապահովագրում է իր թիկունքը՝ ներիշխանական պայքարի պարագայում:

Այստեղ հետաքրքրական է դառնում, թե այս գործընթացին ինչպես է վերաբերվում նախկին արտգործնախարար Վարդան Օսկանյանի «Համախմբում» կուսակցությունը, որն այսօր գումարում է իր հիմնադիր համագումարը և փաստորեն արդեն միանգամայն ակտիվորեն մտնում խաղի մեջ: Ինչպե՞ս կվերաբերվի «Համախմբումը» ԸՕ շուրջ «կոնսենսուսին»՝ կմիանա՞ դրան, թե՞ կփորձի խաղալ առանձին: Բայց մի բան է առանձին կարգավիճակով, մեկ այլ բան է առանձին մեթոդաբանությամբ: Եթե «Համախմբումը» մասնակցելու է 2017 թվականի ընտրությանը, ապա կասկած չկա, որ նա, խոշոր հաշվով, «կոնսենսուսի» մեջ է, եթե անգամ հրապարակավ չմիանա դրան, դեմ հանդես գա, ինչպես արեցին քաղաքացիական կազմակերպությունները, որոնք մասնակցում էին «4+4+4» ձևաչափին:

1in.am