Երեխան դեռ նախադպրոցական տարիքից սկսում է հարցեր տալ իր եւ հակառակ սեռի, սեքսի, երեխաների լույս աշխարհ գալու մասին: Ու պետք է ինչ-որ կերպ պատասխանել այդ հարցերին, տակից դուրս գալ պատվով, ինչպես ասում են: Ցանկալի է, որ այդ ինչ-որ կերպը լինի այնքան վստահ, բավարարող ու հոգեբանորեն ճիշտ մատուցված, որ երեխան լսի, հասկանա ու անցնի իր այլ գործերին ու հարցերին:
Պատասխանե՞լ, թե՞ ոչ
Կանխավ բացառենք հարց տալու համար երեխայի վրա բարկանալը. դրանով նա ավելի է ուշադրությունն ամրապնդելու տրվող հարցի վրա: Եթե նույնիսկ մոռանա էլ, հաջորդ անգամ հիշելիս վախից կամ տհաճությունից միգուցե այլեւս ձեզ չդիմի, ինչը ձեռնտու չէ հենց ձեզ՝ որպես ծնողի: Արանքից հանենք նաեւ խուսափողական «քո ժամանակը չի դեռ նման բաներ իմանալու»-ն ու «կմեծանաս, կիմանաս»-ը. երեխան չի սպասելու ու «չի մեծանալու, իմանալու», նա իր գլխի ճարն այլ աղբյուրներով է տեսնելու: Իսկ ձեր հեղինակությունը խարխլվելու է, որովհետեւ դուք, ըստ նրա, կամ չգիտեք, կամ գիտեք, բայց իրեն հիմարիկ եք համարում ու չեք պատասխանում, եւ այլն: Այսինքն, մնում է պատասխանելու տարբերակը:
Հոգեբանի ուղղորդումը
Հոգեբան Անուշ Ալեքսանյանը նշում է, որ սեքսի (նաեւ՝ սեռի) ու մահվան մասին հարցերն ամենաբարդ ու տաբուավորված հարցերի շարքում են: Երեխաները տարբեր ժամանակահատվածներում ու տարբեր կերպ են առնչվում սեռի ու սեքսի մասին հարցերին: Ըստ հոգեբանի՝ ստանդարտ պատասխաններ չտալու համար պետք է մի քանի ոչ ստանդարտ հարց տալ:
*Որտե՞ղ ես լսել դրա մասին: Պետք է իմանալ, թե երեխան ինչ հանգամանքներում է առնչվել տրվող հարցին:
*Ի՞նչ գիտես դրա մասին: Սա շատ կարեւոր է. պետք է պարզել՝ երեխան ինչ ինֆորմացիայի է արդեն իսկ տիրապետում:
*Իսկ դու ինքդ ի՞նչ ես կարծում՝ հասկանալու համար, թե երեխան ինքն իր հարցին ինչ տիպի ու ինչ ուղղությամբ պատասխան է ակնկալում: Միգուցե նա բավական քիչ գիտի, իսկ դուք ծանրաբեռնեք ավելորդ բացատրությամբ: Միգուցե նա բավական շատ գիտի, ու քիչը նրան չի բավականացնի: Այսինքն, պետք է մտածել նախքան պատասխանելը:
3-5 տարեկանը սեռականապես շատ ակտիվ տարիք է. նրանք սիրահարվում են, գրկում են իրար, «պաչիկ անում», կարող են շոյել եւ ուսումնասիրել միմյանց: Այս շրջանում կարող են նաեւ մանկական օնանիզմի երեւույթներն ի հայտ գալ նորմայի սահմաններում: Բայց ծնողների միջեւ սեքսուալ հարաբերությունների նկատմամբ երեխայի հետաքրքրությունը շատ սեւեռուն չի լինում: 3-5-ում, որպես այդպիսին, սեքսուալ բնական հետաքրքրվածություն չկա: Ավելի հաճախ հնչում են «ես ինչ ունեմ, ինքն ինչ ունի», «ես տղա եմ, նա՝ աղջիկ, ինչու նա չունի այն, ինչ ես ունեմ» եւ նմանատիպ այլ հարցերը: Նրանք փորձում են ճանաչել իրենց ու մյուսների սեռերը, դրա նշանակությունը կյանքում՝ սոցիալական, այլ ոչ թե բուն սեքսուալ իմաստով:
Եթե այս ամենը երեխային շատ-շատ է հետաքրքրում, ապա արժե մտածել, թե ինչն այն չէ, ու թե սա ինչ խնդրի ցուցանիշ է: Միգուցե ծնողներն արգելել են հարցեր տալ, կամ երեխան գիշերը զարթնել ու սեքսին առնչվող որեւէ բան է տեսել: Հնարավոր է նաեւ՝ այլ երեխաներից կամ մեծահասակներից տեղեկություն արդեն իսկ ունի, ու փորձում է հերքել կամ հաստատել իր իմացածը:
Տարրական դասարաններում հետաքրքրությունը սեռի եւ սեքսի նկատմամբ սուր չէ: Սակայն արդեն այս տարիքում կարող են միմյանց ինչ-որ բաներ ցույց տալ, պոռնոգրաֆիկ հոլովակներ տեսնել, ինչը կարող է ավելորդ հետաքրքրվածություն առաջացնել կամ հոգեբանական տրավմա պատճառել: Նորմայում այս տարիքի երեխաները առանձնապես հետաքրքրված չեն հակառակ սեռով, մինչդեռ շատ հետաքրքրված են իրենց սեռով. աղջիկները սիրում են աղջիկների հետ շփվել, տղաները՝ տղաների: Սեռերի միջեւ մտերմություն այդքան էլ չի նկատվում: Փորձում են յուրացնել իրենց սեռին բնորոշ վարքը: Եվ դա բնական է:
Ինչպես տեսնում ենք, «սեռական դաստիարակություն» կոչվածը վաղ մանկուց է սկսվում դեռ տանը՝ գեղեցիկ հույզեր ներմուծելով, պատմելով, հարցեր տալով ու հարցերին պատասխանելով:
(շարունակելի)
12:12
11:47
11:34
11:17
11:03
10:45
10:23
10:08
09:53
09:44
09:35
09:25
09:12
09:01
18:08
17:47
17:35
17:05
16:46
16:34
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | ||
| 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | |
| 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | |
| 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | |
| 28 | 29 | 30 | 31 | ||||
09:53
09:44
09:35
09:25
09:12
09:01
09:45
09:32
09:23
09:15
09:02
10:06
09:53
09:46
09:35
09:24
09:13
09:01
09:25
09:14
09:02
09:58
09:45
09:34
09:26
09:13
09:02
09:02
09:45
09:35
09:27
09:12
09:01
09:45
09:34
09:26
09:14
09:02
10:05
09:53
09:45
09:34
09:26
09:13
09:01
09:56
09:34
09:26
09:15
09:02
