Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Պուտինի «թեթև ձեռքով» շրջանառության մեջ դրվեց միտքը, թե ղարաբաղյան խնդրում պետք է լինի հավասարակշռված կարգավորում, և հաղթողներ ու պարտվողներ չպետք է լինեն: Բնականաբար, Պուտինի շուրթերից դուրս եկած արտահայտությունն անմիջապես հայտնվում է Հայաստանի պաշտոնյաների շուրթերին, առավել ևս, որ Հայաստանի իշխանությունն արդեն երկու տասնամյակ, ըստ էության, դավանում է այն, ինչը առկա է հաղթողներ ու պարտվողներ չպետք է լինեն «թեզի» տողատակում: Իսկ դրա տողատակում առկա է այն, որ պետք է լինի, այսպես ասած, փոխզիջումային կարգավորում:
Տարբեր տարիների շրջանառվել են դրա վերաբերյալ տարբեր դետալներ: Իրականում, հաղթողներ ու պարտվողներ չպետք է լինեն արտահայտությունը կարգավորման հետ որևէ առնչություն չունեցող արտահայտություն է, յուրօրինակ աշխարհաքաղաքական կամ տարածաշրջանային կենաց: Բանն այն է, որ արդեն իսկ հաղթողներ ու պարտվողներ կան ղարաբաղյան առաջին պատերազմի արդյունքի տեսքով:
Բնականաբար, եթե խոսք է գնում հավասարակշռված կարգավորման մասին, որը ենթադրում է հաղթողների ու պարտվողների բացակայություն, ապա դա նշանակում է հայկական կողմի համար պատերազմի հաղթական արդյունքի վերանայում: Միայն հայկական կողմի հաղթանակը վերանայելու դեպքում կարող է լինել, այսպես ասած, ոչ հաղթող-ոչ պարտվող բանաձև: Բայց դա էլ իր հերթին արդեն իսկ նշանակում է, որ հայկական կողմը հայտնվում է պարտվողի կարգավիճակում: Չէ՞ որ վերանայվում է հաղթական արդյունքը, որը ձեռք է բերվել հասարակության ծանրագույն զրկանքների գնով, նաև հազարավոր և տասնյակ հազարավոր զոհերի ու վիրավորների գնով: Ընդ որում, ձեռք է բերվել հանուն անվտանգության և խաղաղության:
Այդպիսով, հաղթողներ ու պարտվողներ չպետք է լինեն արտահայտությունն ընդամենը իրականությունը նենգափոխող արտահայտություն է, որի նպատակը երբեք չի կարող լինել հակամարտության կարգավորումը: Դրա նպատակը կարող է լինել մի իրավիճակի արձանագրումը, որն իր մեջ կպարունակի կոնֆլիկտի բռնկման նոր լիցքեր, պոտենցիալ: Այսինքն՝ հաղթողներ ու պարտվողն եր չպետք է լինեն բանաձևը, ըստ էության, նշանակում է ինքնալիցքավորվող նոր կոնֆլիկտի բանաձև: Եվ պատահական չէ, որ այդ բանաձևը հրապարակավ առաջ է բերել Ռուսաստանը: Որովհետև հենց Ռուսաստանին է անհրաժեշտ, որ ղարաբաղյան կոնֆլիկտը միշտ լինի գործող հրաբուխ, երբեք չհանգչի, չմարի, միշտ լիցքավորվի և լինի պայթեցման ենթակա՝ անհրաժեշտ պահին, որպեսզի միշտ առույգ և կենսունակ մնա Կովկասի վրա ռուսական կայսրության ազդեցությունը:
Թվում է, որ փիլիսոփայության իմաստով նույնն է ասվում նաև Մինսկի խմբի համանախագահ մյուս երկրների շուրթերից, նրանք էլ հանդես են գալիս փոխզիջման տեսանկյունից: Բանն այն է սակայն, որ մյուս երկրները գործնականում երբեք չեն ցուցաբերում կարգավորման այն փութաջանությունը, ինչպիսին Ռուսաստանը:
Խնդիրն այն է, որ Մինսկի խմբի համանախագահության ֆորմատի գաղափարն ըստ էության հանդիսացել է այն, որ փակ ակումբի սկզբունքով, ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհրդի մշտական անդամ հանդիսացող երեք միջուկային տերությունները ապահովեն հրադադարն ու ստատուս-քվոն, մինչ հասարակությունները պատրաստ կլինեն խաղաղության: Իսկ ի՞նչ է նշանակում պատրաստ լինել խաղաղության: Դա նշանակում է կոնֆլիկտից ավելի նկատել խաղաղությունը, այսինքն՝ ավելի ուշադրություն դարձնել խաղաղությանը, քան կոնֆլիկտին: Այսինքն՝ հասարակությունները առկա ստատուս-քվոյի պայմաններում գտնեն համակեցության կազմակերպման այլընտրանքային տարբերակները և անցնեն կենսագործունեության այլ ռեժիմի:
Այդ հանգամանքն է, որ կբերի երկարատև խաղաղության, կլիցքաթափի հակամարտությունը խորքից և կձևավորի տևական խաղաղության հիմքեր: Ըստ էության՝ Մինսկի խմբի համանախագահության ֆորմատը մոտ երկու տասնամյակ փորձել է կարգավորման տարբեր մոտեցումների վարիացիաներով ապահովել այդ խնդրի լուծումը: Իրավիճակը խոշոր հաշվով փակուղում է հայտնվել այն բանից հետո, երբ միջնորդներից մեկը՝ Ռուսաստանը, սկսեց ակնհայտորեն առանձին խաղ խաղալ Ադրբեջանի, իսկ հետո նաև Թուրքիայի հետ՝ միաժամանակ դուրս գալով նաև անվտանգության միջազգային համակարգի դեմ:
Ռուսաստանը դե ֆակտո լուծարեց Մինսկի խմբի համանախագահությունը, սկսեց գերզինել Ադրբեջանը, ցուցաբերել քաղաքական աջակցություն, խախտել տարածաշրջանում ուժերի բալանսը: Այդ ամենին զուգահեռ, արդեն ուկրաինական ճգնաժամով խորացավ հակադրությունն Արևմուտքի հետ, ինչի հետևանքով ընդգծվեց մրցակցությունը Կովկասում և ըստ այդմ՝ նաև իրավիճակը կառավարելու Ռուսաստանի ձգտումները: Այդ ամենի հետևանքով աճեց լարվածությունն ու ի վերջո պայթեց ապրիլյան պատերազմը: Այդպիսի պայթյունների վտանգը երկար է պահպանվելու, քանի դեռ Ռուսաստանը գործնականում փորձելու է գտնել ոչ հաղթանակ-ոչ պարտություն բանաձևով կարգավորում, որն իրականում կարգավորում չէ, այլ հակամարտության նոր լիցքավորում:
Ղարաբաղյան հակամարտությունը կանգնած է այդ դիլեմայի առաջ՝ կամ կլինի «կարգավորման» միջոցով իրականում հակամարտության նոր լիցքավորում և նախապատրաստում ապագա բռնկումների, կամ հասարակություններին խաղաղությանը պատրաստելուն ուղղված գործնական քայլեր, ինչը նշանակում է առկա ստատուս-քվոյի պայմաններում հասարակական համակեցության նոր ուղենիշների, նոր մտածողության ձևավորում, որը կօգնի հաստատել իրական և երկարատև խաղաղություն, որովհետև կխաղաղվեն հասարակություններն իրենք և առաջին հերթին իհարկե Ադրբեջանի հասարակությունը: Որովհետև ներկայումս այդ առումով այլատյաց տրամադրությունները հետևողականորեն սերմանվում են հենց այդ հանրության շրջանում, իսկ Հայաստանում դրանք ունենում են հիմնականում արտացոլում, երբ տեղի են ունենում ագրեսիայի բռնկումներ հակառակ կողմում:
Սկզբունքորեն այստեղ է կովկասյան խաղաղության և նոր որակի տարածաշրջանի բանաձևը, և իրականում թյուր է տպավորությունը, թե Կովկասի վերափոխման բանաձևը տարածքային վերադասավորումներն ու վերաձևումներն են: Միշտ գտնվելու են դրանից դժգոհներ, հետևաբար այդ գաղափարները պետք է թողնել մեկընդմիշտ և ձեռնամուխ լինել առկա ստատուս-քվոյի պայմաններում «վերտարածքային» մտահղացումների, մոդելների: Դրանք, դրանց հակվածությունը կարող է լինել տարածաշրջանում կայունության, անվտանգության, խաղաղասիրության չափանիշը:
22:45
22:19
22:02
15:35
15:17
14:53
14:49
14:22
14:09
13:59
13:45
13:27
11:44
11:22
11:05
10:44
10:34
10:16
10:07
23:35
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | |||||||
| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | |
| 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | |
| 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | |
| 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | |
| 30 | |||||||
09:28
09:13
09:34
09:18
09:03
09:55
09:48
09:36
09:28
09:02
09:55
09:49
09:35
09:18
09:02
09:19
09:02
09:49
09:34
09:18
09:03
09:55
09:42
09:35
09:17
09:02
09:45
09:35
09:27
09:09
09:53
09:45
09:36
09:28
09:15
09:02
10:02
09:52
09:44
09:35
09:17
09:02
09:55
09:44
09:33
09:23
09:03
09:56
09:45
09:33
