Պոլսահայ լրագրող, «Ակօս» թերթի հիմնադիր Հրանտ Դինքի մահից հետո նրա ընտանիքի հիմնած «Հրանտ Դինք» հիմնադրամը հրապարակել է Թուրքիայի Կայսերիի (պատմական Կեսարիա - tert.am) նահանգի Էվերեք շրջանում 19-րդ դարում գործած հայկական դպրոցների թիվն ու դրանց քարտեզները, ինչպես նաև ընդհանուր տեղեկություններ մինչ ցեղասպանությունն այդ տարածքում ուսանած հայ երեխաների մասին: Այս մասին գրում է «Ակօսը»:
Ինչպես ավելի վաղ հայտնել է tert.am-ը՝ Ստամբուլում գործող «Հրանտ Դինք» հիմնադրամը նախաձեռնել է «Անատոլիայի մշակութային ժառանգությունը» անվանումով հատուկ նախագիծ, որի ընթացքում հիմնադրամի աշխատակիցները բացահայտել և հաշվարկել են Թուրքիայի ամբողջ տարածքում ազգային փոքրամասնությունների թողած պատմամշակութային շինությունների քանակն ու ներկայիս վիճակը:
Ըստ հիմնադրամի ուսումնասիրության՝ Էվերեքում մինչ 1840-ական թվականները հայ ուսուցիչները դասեր էին անցկացնում փոքր դպրոցներում ու առանձին սենյակներում: 1864թ.-ին հայ համայնքն իր իսկ ուժերով հանգանակություն է հավաքում տարածքում հայկական դպրոց կառուցելու համար, ինչից հետո 1870թ.-ին Կ.Պոլսից Կեսարիա ուղարկված Վռամշապուհ վարժապետը ժամանում է այստեղ: Նրա վարժապետության տարիները շրջադարձային են լինում տեղի հայության համար:
Լուսանկարում՝ Կեսարիայի նահանգի հայկական դպրոցների ընդհանուր տեղաբաշխումն ու քանակը
1872-1873 թթ.-ին Էվերեքում գործել է աղջիկների և տղաների համար նախատեսված մեկական վարժարան, որոնց ընդհանուր բյուջեն կազմում էր ընդամենը 540 քուրուշ և ապահովվում էր տեղի հայ բարերարների կողմից: Դպրոցներն ունեին ընդհանուր 300 հայ աշակերտ: Նշվում է, որ 1875թ.-ին այստեղ դասավանդել է արմատներով էվերեքցի, Օքսֆորդի համալսարանի շրջանավարտ Բարսեղ Վարդուկյանը:
1898թ.-ին Էվերեքի դպրոցների հիմնադրամի տնօրենի պաշտոնը ստանձնում է Կարապետ վարժապետը, ում առաջարկած նոր համակարգի շնորհիվ աղքատ և մեծահարուստ ընտանիքների զավակները սկսեցին կրթություն ստանալ նույն դպրոցում ու հավասար պայմաններում:
Նշենք, որ հիմնադրամի հրապարակած ցուցակի համաձայն՝ Թուրքիայում առկա 10.000 պատմամշակութային կոթողներից 4.600-ը հայկական են, 4.100-ը՝ հունական, 650-ը՝ ասորական, 300-ը՝ հրեական:
Ըստ հետազոտության՝ ամենաշատ հայկական պատմական շինություններն առկա են Մուշում՝ 401 պատմական կառույց, Մուշին հաջորդում է Բիթլիսը՝ 325 շինությամբ, այնուհետև Խարբերդը՝ 323 հին հայկական շինություններով: Դրանց են հաջորդում Սեբաստիան, Երզնկան, Էրզրումը, Կեսարիան, Դերսիմը: Տասնյակը եզրափակում է Վանը՝ 185 կառույցով:
18:45
18:23
18:04
17:43
17:29
17:13
16:57
16:43
16:24
16:12
15:59
15:45
15:23
15:08
14:53
14:39
14:23
14:09
13:52
13:35
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | 3 | |||||
| 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | |
| 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | |
| 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | |
| 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | ||
09:53
09:38
09:27
09:13
09:02
09:58
09:45
09:35
09:27
09:13
09:04
09:59
09:46
09:37
09:25
09:14
09:02
09:56
09:45
09:36
09:23
09:09
09:56
09:42
09:25
09:13
09:02
09:58
09:44
09:36
09:27
09:13
09:02
09:45
09:36
09:25
09:16
09:02
09:58
09:45
09:37
09:23
09:14
09:02
09:57
09:45
09:35
09:23
09:15
09:02
