Tert.am-ի հետ զրույցում քաղաքագետ Ստեփան Գրիգորյանը, անդրադառնալով Թուրքիայի Էկոնոմիկայի նախարարի հայտարարությանը, որ մտադիր են ԵՏՄ-ի հետ մաքսային համաձայանգիր ստորագրել, նշում է, որ այն ավելի շուտ շանտաժ է ԵՄ-ին: Այնուամենայնիվ, չբացառելով իրական շարժառիթները, նա նկատում է՝ այս դեպքում, սա մեծ քաղաքական սենսացիա է: Եթե լինի երկրորդ տարբերակը, ապա, ըստ Ստեփան Գրիգորյանի, Թուրքիան պետք է բացի ԵԱՏՄ անդամ ՀՀ-ի հետ սահմանը, իսկ չբացելու դեպքում, նրա գնահատմամբ՝ Հայաստանը պարտավոր է վետո դնել ԵԱՏՄ-ին թուրքական մերձեցմանը:
-Պարո՛ն Գրիգորյան, Թուրքիայի Էկոնոմիկայի նախարար Նիհաթ Զեյբեքչին օրերս հայտարարեց, որ իր երկիրը մտադիր է ԵԱՏՄ-ի հետ ստորագրել մաքսային համաձայնագիր՝ չխախտելով ԵՄ-ի հետ ունեցած փաստաթղթի պահանջները: Որքան հասկանում եմ՝ սա, ինչպես Իրանի պարագայում, ազատ առևտրի կարգավիճակի նման մի բան է, սակայն հնարավո՞ր է, որ բանը հասնի անդամակցությանը, և Հայաստանն ու Թուրքիան լինեն նույն կառույցում:
-Դե խոսքը ԵԱՏՄ-ի հետ ազատ առևտրի գոտու մասին է գոնե այս փուլում: Բայց ես հակված եմ սա դիտել որպես շանտաժ Եվրոպայի նկատմամբ: Դուք էլ հարցում նշեցիք, որ Թուրքիան ունի ազատ առևտրի գոտի Եվրամիության հետ, և հետևաբար, ես կարծում եմ, որ իրենք պետք է դուրս գան այդ ազատ առևտրի գոտուց, նոր իրավունք ունենան ստորագրել այլ կազմակերպությունների հետ նման համաձայնագիր, քանի որ ԵԱՏՄ-ի դեպքում ակնայտ է, որ այդ դրույթները չեն համընկնում: Ես դա, կրկնում եմ, դիտում եմ ավելի շատ որպես քաղաքական հայտարարություն, շանտաժի, վախեցնելու միջոց, որ, այ, նայեք, դուք մեզ հետ վատ եք, քննադատում եք մեր «ժողովրդավարությունը», մենք էլ ձեզ կպատասխանենք այսպես:
Երկրորդ տարբերակ. ենթադրենք իրենք, իրոք, ուզում են ԵԱՏՄ-ի հետ ազատ առևտրի գոտի ստեղծել: Նույնիսկ, եթե դա անդամակցություն չէ, դա բավականին երկարատև պրոցես է, որ մի կես կամ մեկ տարի կտևի. պետք է պատրաստենք այդ համաձայնագիրը, սկսեն նոր բանակցություններ: Որովհետև նույնիսկ Իրանի դեպքում, որը նույնպես նման մտադրություններ ունի, բայց որը ազատ է՝ չունենալով ԵՄ-ի հետ համանման համաձայնագիր, այդքան կտևի: Գումարած այն, որ Հայաստանն էլ որպես ԵԱՏՄ լիիրավ անդամ, իրավունք ունի այդ համաձայնագրի վրա վետո դնել: Եվ սրանից էլ բխում է հաջորդը. եթե, այնուամենայնիվ, լուրջ է Թուրքիայի ցանկությունը, ապա Հայաստանը պետք է մի լավ հաշվարկի՝ դա մեզ ձեռնտո՞ւ է, թե ոչ: Գիտեք հնարավոր տնտեսական վտանգների մասին, եթե սա ստորագրվի և թուրքերի ապրանքները ազատ մուտք գործեն Ռուսաստան, անդամ մյուս երկրներ ու Հայաստան…
-ԵԱՏՄ կանոնադրության հիմնարար սկզբունքներից մեկն էլ դա է. մարդկանց, տրանսպորտի կապիտալի, ապրանքների ու ծառայությունների ազատ տեղաշարժ: Ստացվում է՝ Հայաստանում նման թուրքական «տեղաշարժեր», եթե, Ձեր ասած առաջին՝ շանտաժի տարբերակը, այլ իրական մտադրություն:
-Ելնենք այն տարբերակից, որ Թուրքիայի կողմից սա խաղ չէ և իրոք ուզում է ստորագրել: Այստեղ կան ակնհայտ տնտեսական վտանգներ: Դրանցից հիմնականն այն է, որ թուրքական սննդամթերքը՝ միրգ, բանջարեղեն, ազատ մուտք կգործի ԵԱՏՄ՝ Հայաստան, Ռուսաստան, Բելառուս, Ղազախստան: Սա նշանակում է, որ մեր ապրանքն ավելի դժվար կիրացվի ԵԱՏՄ շուկայում և մեր ապրանքը պակաս մրցունակ կլինի: Գաղտնիք չէ, որ Թուրքիայում արտադրված ապրանքներն ավելի էժան են և որակով էլ չեն զիջում հայաստանյանին: Նաև, ես այլ առումներով էլ ռուս-թուրքական տնտեսական մերձեցումից մեզ համար շատ լավ բաներ չեմ սպասում: Եվ սրանք է, որ Հայաստանը պետք է հաշվարկի ու անհրաժեշտության դեպքում նաև՝ վետո դնի: Ինչո՞ւ եմ ասում հաշվարկի, որովհետև այստեղ առաջին հայացքից կարծես կան դրական բաներ: Դա հայ-թուրքական սահմանի բացումն է, հակառակ դեպքում, այս փաստաթուղթն անիմաստ է ստորագրել: Այդ դեպքում Թուրքիան, միանշանակ, պետք է պատրաստ լինի սահմանը բացել: Եթե չի անելու, ուրեմն Հայաստանը հաստատ պետք է վետո դնի:
- Եթե վերանում եք տարբերակ 1-ից, այսինքն, որ դա ԵՄ-ի նկատմամբ շանտաժ է, ու պարզվում է, որ կա նման ցանկություն, Դուք այն սենսացիոն համարո՞ւմ եք:
-Այո, այս դեպքում սա կլինի սենսացիա, որովհետև կրկնում եմ, այդ դեպքում իրենք պետք է ԵՄ-ի հետ ազատ առևտրի գոտուց դուրս գան: Բայց նորից եմ կրկնում՝ ես համոզված չեմ, որ դա իրականանալի բան է:
-Դուք խոսում եք, այս հնարավոր սենսացիայի տնտեսական հետևանքների մասին, իսկ այն ինչ քաղաքական նշանակություն կունենա, եթե իրականություն դառնա: Նախ, մի տեսակ դժվար է պատկերացնել Հայաստանն ու Թուրքիան մի կառույցում, մյուս կողմից, հնարավո՞ր է, որ Ռուսաստանը այստեղ որոշակի դիվիդենտներ շահելու խնդիր ունենա: Որովհետև, եթե բացվում է հայ-թուրքական սահմանը ՝ եվրասիական այս ծրագրի շրջանակներում, ապա սա չի նշանակում, որ ՌԴ-ն սրանով ուզում է 10 –ով 0 անել ԱՄՆ-ին, որը տարիներ շարունակ հայ-թուրքական սահմանի ու երկխոսության հարցը տաք է պահում:
-Այո, համաձայն եմ, որ այստեղ կա քաղաքական բաղադրիչ. Ռուսաստանը, պարզ է՝ ԱՄՆ-ի ու Եվրոպայի սանկցիաների տակ է, և իրական մերձեցման դեպքում,սա կլինի ԱՄՆ-ին պատասխան ապտակ, եթե կարողանան հասնել նրան, որ հայ-թուրքական սահմանը բացվի:
-Իսկ եթե այդ մերձեցումը կայանա, համարո՞ւմ եք, որ Թուրքիան 1 գնդակով 2 նապաստակ կխփի. համ Արևմուտքից վրեժ կլուծի, համ էլ հնարավոր է՝ ստվերային պայմանավորվածություն ձեռք բերի ՌԴ-ի հետ՝ ասենք Արցախի հարցում: Ու իր մերձեցումը կունենա կոնկրետ գին:
-Չեմ բացառում, որ թուրքերը շատ կուզենան պատժել, բայց, գիտեք, ամեն ինչին սահման կա: Թուրքիան, որքան հեռանա ԵՄ-ից ու ՆԱՏՕ-ից, այնքան կթուլանա, և Ռուսաստանն էլ այն երկիրը չէ, որ կարողանա այդ ամենը կոմպենսացնել, տալ Թուրքիային արժանապատիվ ներկա ու ապագա: Եվ չմոռանանք նաև, թե ինչ քաղաքականություն է վարում Ռուսաստանը: Հիմա մենք դարձել ենք ու պարզ է, չէ՞, որ իրենք ոչ մի բան չեն անում, որ մենք այդ անդամակցությունից գոհ լինենք: Սա Թուրքիան էլ շատ լավ տեսնում ու հասկանում է:
11:38
11:00
10:33
12:22
12:05
11:44
11:06
10:46
10:32
10:12
10:01
09:46
09:36
09:26
09:13
09:01
18:56
18:22
17:51
17:36
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | |
| 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | |
| 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | |
| 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | |||
10:01
09:46
09:36
09:26
09:13
09:01
09:45
09:33
09:17
09:01
09:19
09:01
09:36
09:28
09:55
09:32
09:15
09:02
09:46
09:32
09:16
09:01
09:01
09:45
09:34
09:18
09:02
09:56
09:42
09:33
09:02
09:56
09:42
09:34
09:16
09:02
09:52
09:42
09:35
09:16
09:02
09:45
09:22
09:14
09:02
09:46
09:31
09:26
09:14
09:01
