Հարկատուի հաշվի 1000 դրամ էլ դուրս գա ապօրինի դատական ակտի համար, իհարկե, մտահոգիչ է: Tert.am-ի հետ զրույցում նման տեսակետ հայտնեց նախկին Գլխավոր դատախազ, ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության պատգամավոր Գևորգ Կոստանյանը՝ անդրադառնալով ՄԻԵԴ վճիռների համար կառավարությունը կողմից մոտ 80.000 եվրո փոխհատուցելուն: Ըստ նրա՝ երբ համեմատում ենք, թե ինչքան պահանջ է ներկայացվել և ինչքան վճիռ ունենք, ապա այդ թիվը ողջամիտ է դառնում: Գևորգ Կոստանյանը կարծում է, որ այս խնդրին լուծում տալու բաղադրիչներից մեկն այն է, որ դատավորների նկատմամբ կարգապահական վարույթի հիմք հանդիսանան նաև ՄԻԵԴ վճիռները:
- Պարո՛ն Կոստանյան, 2017թ. 11 ամսվա ընթացքում ՀՀ կառավարությունը մոտ 80.000 (79,765) եվրո է փոխհատուցել ՄԻԵԴ վճիռների համար: Արդարցի՞ է, որ դատարանի անօրինական վճիռների համար փոխհատուցում է ՀՀ քաղաքացին՝ հաշվի առնելով նաև երկրի սոցիալ-տնտեսական պայմանները:
- Այն, որ հարկատուի հաշվի 1000 դրամ էլ դուրս գա ապօրինի դատական ակտի համար, իհարկե, մտահոգիչ է, այս պատճառով ամեն բան ուղղում ենք նրան, որ մենք չունենանք նման ակտեր, որ հարկատուի հաշվից գումար չվճարվի դատարանի ապօրինի վճռի պատճառով: Բայց, երբ համադրություն ենք անցկացնում, թե ինչքան պահանջ է ներկայացվել և ինչքան վճիռ ունենք, տեսնում ենք, որ սա նորմալ թիվ է: Երբ համեմատենք մյուս երկրների դեմ կայացրած ակտերով ինչ գումարներ է ՄԻԵԴ որոշմամբ վճարվել, այն ժամանակ կհասկանաք, որ սա ողջամիտ թիվ է: Այո՛, անընդունելի թիվ է, որովհետև 1000 դրամն էլ անընդունելի է, բայց ողջամիտ է համադրության տեսանկյունից:
- ԱԺ Պետական-իրավական և մարդու իրավունքների պաշտպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովում «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգրքի» քննարկման ժամանակ Դուք առաջարկեցինք, որ դատավորների նկատմամբ կարգապահական վարույթի հիմք հանդիսանան նաև ՄԻԵԴ վճիռները, սակայն արդարադատության նախարարն առանձնապես կողմ չէր գաղափարին:
- Ոչ թե առանձնապես չընդունեց, այլ ասաց, որ դեմ է զուտ Եվրոպական դատարանի վճռի հիման վրա մեխանիկորեն պատասխանատվության ենթարկելուն: Կարող է նաև նախարարը դեմ է, բայց մենք դեռ կքննարկենք այդ հարցը, քանի որ ՄԻԵԴ ակտերը պետք է առնվազն հիմք լինեն կարգապահական պրոցես սկսելու համար: Իհարկե, սա չի նշանակում, որ ՄԻԵԴ-ի կողմից կայացրած վճռից հետո դատավորը պետք է մեխանիկորեն պատժվի, բայց անպայման պետք է պրոցես սկսել, որ դատավորին ասեն՝ արի տեսնենք, թե այս ինչ խախտում ես թույլ տվել:
- Երբ ՀՀ-ն ԵՄ-ի հետ կոնվենցիա է վավերացնում, համաձայնագիր է ստորագրում և այլն, միշտ թիրախավորում են արդարադատության ու դատական համակարգը՝ հորդորելով բարեկարգել, ինչպես նաև զգալի գումարներ է տրամադրվում բարեփոխումների համար: Այս ոլորտում այդքան ներդրումներից հետո ի՞նչ արդյունք ունենք:
- Իսկապես կարևոր հարց եք բարձրացնում: Ինչո՞ւ են բոլոր միջազգային կառույցները, հասարակական կազմակերպությունները, անգամ մեր սփյուռքը, երբ մեր երկրի մասին խոսում են, առաջինը մատնանշում են դատարանների հետ կապված խնդիրը: Նրանց կողմից այս մոտեցումը շատ օրինաչափ է, ինչո՞ւ՝ որովհետև, եթե երկրում դատարանները լավ աշխատեն, տնտեսություն էլ կզարգանա, բնապահպանությունն էլ լավ կլինի, առողջապահությունն էլ իր որակը կունենա, որովհետև, եթե դատարանը լավ է աշխատում, բոլորը լավ են աշխատում, քանի որ գիտեն, որ ունենք արդարադատություն: Սրանով է պայմանավորված, որ ցանկացած միջազգային, ներպետական սուբյեկտի և այլն երկրների հետ բանակցելիս, իրենք առաջին խնդիրը դնում են դատարանների որակի բարձրացումը: Ընդ որում՝ որևէ ոլորտում բարեփոխումների արդյունքը չես տեսնի, եթե արդարադատությունը որակյալ չէ: Իհարկե, չափազանց գումար է տրամադրվել և՛ ԵՄ-ի, և՛ ԵԽ-ի, և՛ այլ միջազգային կազմակերպությունների կողմից այդ բարեփոխումների համար, բայց մի բան է զուտ փող տրամադրելը, այլ բան է բարեփոխումներ իրականացնելը և դրա արդյունքը տեսնելը:
- Այսինքն՝ գումար վերցրել ենք և չե՞նք իրականացրել:
- Խնդիրը նրանում է, թե ինչի համար ես այդ գումարը վերցրել, քանի որ որպես կանոն, վերցնում ես սեմինարների, կոնֆերասների, փորձագետներ բերելու և այլնի համար: Իմ կարծիքով՝ սեմինարներն ու կոնֆերանսները դատական բարեփոխումներ իրականացնելու ամենաարդյունավետ միջոցները չեն: Իմ խորին համոզմամբ՝ արդարադատության որակի բարձրացման հիմնական, կարևոր միջոցը դատավորներին պատասխանատու դարձնելն է, այսինքն՝ դատավորը պետք է
հասկանա, որ իր ակտի համար ենթարկվելու է պատասխանատվության:
- Ի՞նչ եք կարծում՝ դատավորների սերնդափոխութո՞ւն պետք է լինի, որ այս խնդիրները լուծվի:
- Կարծում եմ՝ ավելի շատ շեշտը պետք է դնենք դատավորների գիտելիքների բարձրացման վրա: Գիտեք՝ շատ ժամանակ, երբ գիտելիքները ցածր մակարդակի վրա են, մեր հիմնական մտահոգությունն ու դատական համակարգի խնդիրը միայն կոռուպցիան չի մնում, այլ կոպիտ ասեմ ՝մնում է անգրագիտությունը: Ինչո՞ւ եմ ես կողմ, որ դատավորների նկատմամբ մեթոդներին խստացում լինի, որովհետև, եթե դատավորը հասկանա, որ սխալ ակտ կայացնելու համար պատասխանատվության է ենթարկելու, իմ խորին համոզմամբ՝ շատերը չեն ցանկանա դառնալ դատավոր, ինչպես նաև կհասկանան, որ այսօր էլ չպետք է դատավոր լինեն:
- Պարո՛ն Կոստանյան դատական համակարգի հետ կապված դժգոհություններից մեկը կապված է գործի քննության ձգձգման հետ, հատկապես խափանման միջոցը՝ կալանքը, փոխելու հետ կապված: Սա ինչո՞վ է պայմանավորված, արդյոք նրանով, որ դատարաններն անկախ չեն որոշում կայացնում հատկապես հանրությանը հետաքրքրող գործերի մասով:
- Ես սկզբունքորեն համաձայն չեմ այդ տեսակետի հետ, թե կապված է դատարանի անկախ կամ կախված գործելու հետ, քանի որ այս հանգամանքները կապված չեն գործը ողջամիտ ժամկետում քննելու հետ: Երբ դատարանը պատշաճ կազմակերպի դատական նիստը, միջնորդների քննարկումը, և պահի հրապարակային դատաքննության կանոնները, ապա նման խնդիրներ չեն լինի: Ողջամիտ ժամկետի պահպանման հիմքում առնվազն դատական նիստերի հմուտ կազմակերպումն ու դատավորների կողմից այդ գործողություններն իրականացնելու հնարավորությունն է: Բայց, եթե գործում կա 100 վկա, որից մեկը ներկա չէ, սակայն նրա ներկայությունը դատարանում ապահովվելու կարիք կա, և դատավորն այս հիմքով նիստը հետաձգում է, սա ողջամիտ է: Այնպիսի բարդ գործեր կան, որոնք կարող են 10 տարի քննվել, սա դեռ չի նշանակում, որ ժամկետները ողջամիտ չեն: Իսկ 2-5 վկայի պայմաններում, ոչ մեծ ծանրության հանցագործության դեպքում գործը 2 տարի քննվի ոչ օբյեկտիվ պատճառներով, ապա վտանգավոր երևույթ է:
- Դատաիրավական համակարգի բարեփոխման համար օրենսդրական տարբեր փաթեթներ են ներկայացվել, մի շարք նախաձեռնություններ կան և այլն: Ի վերջո, ե՞րբ կարձանագրենք, որ մենք հստակ առաջընթաց ունենք:
- Օրենքի ընդունումը դեռևս ինքնին նման ակնկալիքի երաշխիք չի տալիս: Ես միշտ հարցը բարձրացրել եմ օրենքի կատարման կոնտեքստում: Բոլոր օրենքները լավն են, բայց մենք խնդիր ենք ունենում օրենքի կատարման հետ:
- Օրենքի ոչ լիարժեք կատարումը մեր դատական համակարգի ամենալուրջ խնդիրներից մեկը չէ՞, Դուք նախկին զինդատախազ, գլխավոր դատախազ եք եղել, ի՞նչ եք արել այս խնդրի կարգավորման ուղղությամբ:
- Ամենալուրջ խնդիրը չէ, բայց խնդիր է, որի մեջ օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ պատճառներ կան: Օրենքը կիրառում ունենում է, բայց կարող է սխալ կիրառվել, օրինակ՝ Սահմանադրական դատարանն իր կողմից քննված գործերի 99 տոկոսի դեպքում համարել է, որ կան հակասահմանադրական կետեր, քանի որ իրավարար պրակտիկայում դրան տված նշանակությունը ճիշտ չի եղել: Այսինքն՝ Սահմանադրական դատարանն ասում է, որ օրենքը շատ լավ է, բայց պրակտիկայում սխալ է կիրառվել, դրա համար հակասահմանադրական եմ դարձնում: Այլ պատճառ ասեմ՝ կոնվենցիայով սահմանվում է, որ անձն իրավունք ունի բողոքարկել իր դեմ կայացրած ցանկացած որոշում, այդ թվում քրեական գործի կասեցման որոշումը: Մեր օրենսդրությամբ սահմանված է, որ քրեական գործը, եթե կասեցվում է, գործի նյութերը կողմերին չի տրամադրվում: Բայց, եթե կողմերին նյութերը չեն տրամադրվում, հետևաբար, կողմերը կասեցման որոշումն արդյունավետ չեն կարող բողոքարկել: Մինչև օրենք փոխելը, երբ ես զինվորական դատախազ էի, իմ ենթակա դատախազներին հրաման տվեցին, որ թեև Քրեական դատավարության օրենսգրքով նախատեսված է կասեցումից հետո գործի նյութերը չտրմադրել կողմերին, սակայն նկատի ունենալով կոնվենցիան, տրամադրեք, և խնդիրը լուծում ստացավ:
09:45
09:19
09:02
13:39
11:09
10:44
10:19
10:02
14:25
14:10
14:00
13:43
13:25
13:09
12:48
12:26
11:33
11:03
10:33
10:02
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | ||||||
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | |
09:55
09:44
09:33
09:15
09:01
09:56
09:45
09:33
09:16
09:02
09:55
09:26
09:12
09:01
09:55
09:46
09:32
09:15
09:02
09:55
09:45
09:32
09:15
09:01
09:56
09:46
09:33
09:24
09:17
09:01
09:46
09:35
09:22
09:12
09:00
09:56
09:43
09:32
09:15
09:01
10:01
09:46
09:36
09:26
09:13
09:01
09:45
09:33
09:17
09:01
