Վայոց ձորի մարզի Եղեգիս գյուղում՝ Եղեգիսի ձախ ափին է գտնվում 11-13-րդ դարի հրեական գերեզմանատունը: Հայաստանից բացի, աշխարհում ոչ մի երկիր չի պահպանել հրեական միջնադարյան գերեզմանատուն:
«Արմենպրես»-ը ներկայացնում է հարյուրավոր հրեա զբոսաշրջիկներին Հայաստան բերող այդ վայրը:
Գերեզմանատան առաջին դամբարանը կառուցվել է 13-րդ դարի ավարտին, իսկ վերջինը՝ 14-րդ դարում: Այսինքն՝ հրեական համայնքն այդ տարածքում ապրել է մոտ 100 տարի: Ասում են՝ նրանք եղել են իրանահպատակ: Վարկածի համաձայն՝ Իրան ուղարկված այդ հրեաները եկել են Հայաստան, և քանի որ Վայոց ձորն Իրանին մոտ է եղել, հաստատվել են Եղեգիսում:
Պատմության մեջ չկա հիշատակված ոչ մի փաստ, որ այդ տարածքում թաղված են հրեաներ: Սակայն դրա մասին են վկայում դամբարանների վրա արված գրությունները, նշանները:
Բազալտից տաշված տապանաքարերի եբրայերեն, իսկ երբեմն էլ՝ արամեերեն արձանագրությունները հնարավորություն են տալիս մոտավոր պատկերացում կազմել հրեական համայնքի մասին: Արձանագրությունների շնորհիվ կարելի է պատկերացում կազմել նաև հողին հանձնված մարդկանց մասին: Դրանցում առկա են մեջբերումներ Աստվածաշնչից, ինչպես նաև եբրայական անուններ: Մի քանի տապանաքարեր օգտագործվել են որպես շինանյութ մոտակա կամրջի և ջրաղացի հատակի համար:
Արձանագրություններից մեկը վկայում է. «Դավիթի որդի Բաբան մահացել է 1600-րդ տարվա Թամուզ ամսին»: Այն նվիրված է համայնքի անդամներից մեկի հիշատակին: Տապանաքարի թվագրությունը բերվում է արևելյան հրեաների օրացույցի համաձայն և համարժեք է մեր տոմարի 1289 թ-ին: Արամեերեն արձանագրությունը ննջեցյալին քաղցր հուշեր և հոգու հանգստություն է մաղթում:
Մեկ այլ տապանաքարում հայրը, Եսայու մարգարեությունից հատվածներ մեջբերելով, սգում է վաղամեռիկ որդու մահը և իր հավատն արտահայտում հոգու անմահությանը:
Գերեզմանատունը հայտնաբերվել է խորհրդային տարիներին: Անկախության տարիներին այն արդեն դարձրել են մշակութային վայր: Ներկայում յուրքանչյուր շաբաթ Իսրայելից հրեա զբոսաշրջիկներ են գալիս, քարեր դնում դամբարանների վրա: Աշխարհում ոչ մի երկիր, Հայաստանից բացի, չի պահպանել հրեական միջնադարյան գերեզման: Զբոսաշրջիկ հրեաները շատ շնորհակալ են հայ ժողովրդին, որ գերեզմանները պահպանվել են և չեն պղծվել: Գերեզմանատանը պահպանվել է մոտ 40 գերեզմանաքար: Դրանք բացահայտում են նախկինում անհայտ միջնադարյան հրեական համայնքի գոյությունը և նաև փաստում Վայոց ձորի մարզի բնակչության բազմազգ լինելու հանգամանքը:
Աննա Գրիգորյան
Լուսանկարները՝ Տաթև Դուրյանի
Հ.Գ. Նյութը պատրաստվել է ՀՀ տնտեսական զարգացման և ներդրումների նախարարության Զբոսաշրջության պետական կոմիտեի նախաձեռնությամբ, «Բացահայտիր երկիրդ» արշավի շրջանակում:
18:24
18:07
17:47
17:27
17:04
16:48
16:24
16:08
15:33
15:06
14:06
13:45
13:22
13:09
12:44
12:22
11:52
11:35
11:19
11:03
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | |
| 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | |
| 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | |
| 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | |
| 29 | 30 | ||||||
09:44
09:33
09:15
09:01
09:56
09:49
09:36
09:31
09:15
09:02
09:45
09:36
09:27
09:15
09:01
09:44
09:23
09:02
09:28
09:13
09:34
09:18
09:03
09:55
09:48
09:36
09:28
09:02
09:55
09:49
09:35
09:18
09:02
09:19
09:02
09:49
09:34
09:18
09:03
09:55
09:42
09:35
09:17
09:02
09:45
09:35
09:27
09:09
09:53
09:45
