Պոետն ասում էր.
-Զարմանալի հայ,
Որ հող է ասում մատղաշ քարին,
Սար է անվանում սարի նկարին,
Արաքս է ասում գետի մի ափին:
1921թ.-ից մինչև օրս Արաքս գետի միայն մի ափն է մերը: Պետական սահմաններով հոսողԱրաքսն այսօր մեզ բաժանում է երեկվա կորցրածից ու վաղվա երազից: Հայ-թուրքականսահմանի փակ լինելու պատճառով արդեն 25 տարի փակ է նաև Մարգարայի հայտնիկամուրջը, որն Արմավիրի մարզը միացնում էր Իգդիրին։ Ներկայիս բետոնե կամուրջընախկինում եղել է փայտից: Արաքսի վրայի միակ փակ կամուրջն է՝ պատվածփշալարերով: Կամրջի ուղիղ կեսը ներկված է կարմիր, մյուս կեսը՝ սպիտակ գույնով: Հայ-թուրքական պետական սահմանը կամրջի վրա բաժանվում են այդ գույներով: Սպիտակհատվածի վերջում՝ հայոց պատմական հողի վրա, դեռ շարունակում է կախված մնալկիսալուսնի դրոշը:
Ցամաքային շրջափակումից բացի Թուրքիան Հայաստանի նկատմամբ տարիներշարունակ հետևողականորեն իրականացնում է նաև ջրային շրջափակմանքաղաքականություն: Արաքս վերին հոսանքներում կառուցած ջրամբարների միջոցովփորձ է արվում Արաքսը ջրազրկել: Իսկ Արաքսի ջրազրկումը նշանակում է ջրազրկելՀայաստանը կերակրող Արարատյան դաշտը: Փաստորեն Արաքսի քաղցրահամ ջրերըկուտակելով և դրանց հոսքը դեպի Հայաստան զգալիորեն կրճատելով՝ Թուրքիան մեզսպառնում է բնապահպանական ու գյուղատնտեսական աղետով: Արաքսի վրակառուցված և դեռ կառուցվող ջրամբարներով թուրքերն Արարատյան դաշտիանապատացման սպառնալիք են ստեղծում, ինչպես նաև՝ հողերի աղակալման իրականվտանգ:
Դժբախտաբար, Արաքսի ու նրա վտակների վրա արդեն շահագործվում է 3 ջրամբար:
Կագիզմանի ջրամբար, որ (150 մլն խմ)
Բայբուրթի ջրամբար (52 մլն խմ)
Շիրինքյուի ջրամբար (1.9 մլն խմ)
Եվս 3 ջրամբար մոտ ապագայում նախատեսվում է հանձնել շահագործման: Իգդիրինահանգում կառուցվելու է ջրամբար (285 մլն խմ), որի կուտակած ջրով ոռոգվելու էԻգդիրի հովիտը: Շուտով կավարտվի Կարսի ջրամբարը (232 մլն խմ): Կառուցման ընթացքիմեջ է Կարակուրդի խոշոր ջրամբարը (1 մլրդ խմ): Ջրային ռեսուրսների կառավարմանԹուրքիայի այսօրինակ քաղաքականությունն ակնհայտորեն բացասական հետևանքներէ ունենալու Հայաստանի ջրային հաշվեկշռի վրա։ Ըստ նախնական հաշվարկների՝Թուրքիայում տարածքում նախատեսվում է Արաքսի ջրերից ամբարել մոտ 1 մլրդ 300 մլնխմ ջուր: Եթե հաշվի առնենք, որ Արաքսի ջրային պաշարը տարեկան կազմում է շուրջ 2մլրդ 500 մլն խմ ջուր, ապա ստացվում է, որ Թուրքիան իր ջրամբարների ողջ համալիրիմիջոցով պատրաստվում է յուրացնել Արաքսի ջրերի կեսից ավելին: Սա ոչ այլ ինչ է, քանմահափորձ հայոց մայր գետի դեմ:
Նկատենք, որ Թուրքիան «ջրային շրջափակման» քաղաքականություն է իրականացնումմյուս հարևանների նկատմամբ ևս, ինչպես օրինակ՝ Սիրիայի և Իրաքի: Ջրամբարների միանբողջ համալիր է շահագործում Եփրատի ջրերի հաշվին ու այդպիսով ծանր վիճակի մեջէ դրել Սիրիային: Ջրամբարներ է կառուցել Տիգրիս գետի վրա և ջրազրկման վտանգիմատնել Իրաքին: Իր ջրամբարները Թուրքիան դարձրել է նաև քաղաքական ճնշմանգործիքներ հարևանների հետ հարաբերություններում: Այդ կերպ փաստորենհսկողություն է սահմանում շջրային ռեսուրսների վրա, վերահսկում գետահոսքերը, պետքեղած դեպքում նվազեցնում ու երաշտ առաջացնում տարածաշրջանի մյուս երկրներում:
Նման իրավիճակի ստեղծման հիմնական պատճառներից մեկն այն է, որ Թուրքիան առայսօր չի ստորագրել ՄԱԿ-ի 1997թ. ոչ նավարկելի գետերի ջրերի օգտագործմանկոնվենցիան: Թուրքերն իրենց երկրի տարածքով հոսող ջրերի նկատմամբ դրսևորում ենբացարձակ ինքնիշխանություն և դրանք տնօրինում ըստ տնտեսական, ռազմական կամքաղաքական նպատակահարմարության:
Հայաստանի գյուղատնտեսությանը, Արարտյան դաշտի հողօգտագործմանը և Արաքսիէկոլոգիական հոսքին հասցվելիք ծանր վնասներով հղի Թուրքիայի ջրայինքաղաքականությունը, անկասկած, աղետաբեր է լինելու մեզ համար, եթե մեր կողմիցհակամիջոցներ չձեռնարկվեն: Թուրքիայի վնասաբեր քաղաքականությանը հակազդելը,դրա առաջացրած սպառնալիքները չեզոքացնելը Հայաստանի համար ունիռազմավարական նշանակություն, քանի որ Թուրքիայի հարվածը ուղղված է հենց մերռազմավարական ռեսուրսին՝ ջրային պաշարներին:
Արաքսը հայերի համար նույնն է, ինչ Վոլգան ռուսների, Գանգեսը հնդիկների, Նեղոսըեգիպտացիների կամ Հռենոսը գերմանացիների համար: Կարծում ենք՝ Արաքսիպատմական, տնտեսական, ռազմավարական արժեքի գիտակցումը չպետք է լինի միայներգերի ու գրականության մեջ: Այլ նաև՝ պետական քաղաքականության մեջ:
Մի կողմից Թուրքիան հասկանալի համառությամբ փորձում է ջրազրկել հայոց մայր գետը,մյուս կողմից Հայաստանը անհասկանալի համառությամբ շարունակում է Ախուրյանիջրամբարի ջրերը հավասար կիսել Թուրքիայի հետ:
Մեկնաբանությունը թողնում ենք ձեզ, իսկ մտահոգությունը մնում է, ավաղ, մեզ բոլորիս:
ՄԽԻԹԱՐ ՆԱԶԱՐՅԱՆ
haydzayn.am
15:15
13:55
13:04
12:35
12:03
16:02
15:33
15:15
18:18
18:04
17:55
17:35
17:19
17:02
16:48
16:24
16:15
16:13
16:09
15:52
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | 3 | |||||
| 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | |
| 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | |
| 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | |
| 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | |
09:44
09:23
09:02
09:28
09:13
09:34
09:18
09:03
09:55
09:48
09:36
09:28
09:02
09:55
09:49
09:35
09:18
09:02
09:19
09:02
09:49
09:34
09:18
09:03
09:55
09:42
09:35
09:17
09:02
09:45
09:35
09:27
09:09
09:53
09:45
09:36
09:28
09:15
09:02
10:02
09:52
09:44
09:35
09:17
09:02
09:55
09:44
09:33
09:23
09:03
