Ինձ համար շատ ողջունելի է այն փաստը, որ Հայաստանը վավերացրել է հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքներին վերաբերող մի շարք միջազգային փաստաթղթեր: Հայաստանի հաշմանդամների «Փյունիկ» միության և ԵԽ չափանիշների քարոզչության կենտրոնի (ACCESS) համատեղ կազմակերպած հաշմանդամություն ունեցող անձանց սոցիալական իրավունքներին վերաբերող երկամյա ծրագրի ամփոփիչ համաժողովին այսպես ասաց Եվրոպայի խորհրդի Մարդու իրավունքների հարցերով հանձնակատար Դունյա Միյատովիչը:
«Այն մասնավորապես վավերացրել է «Հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների մասին» ՄԱԿ-ի կոնվենցիան, սակայն հարկավոր է, որ վավերացնի նաև հավելյալ արձանագրությունները, որոնք հնարավորություն են տալիս նաև անդրադառնալ անհատական բողոքներին: Եվրոպայի խորհրդի 37 թե 47 պետություն այն արդեն ստորագրել կամ վավերացրել են:
Մեկ այլ լավ մեխանիզմ կարող է ստեղծվել Եվրոպական սոցիալական խարտիայի հավելյալ արձանագրության վավերացման պարագայում, որն առաջարկում է կոլեկտիվ բողոքների հայցելու մեխանիզմ»,- ասաց նա՝ նշելով, որ դա հնարավորություն կտա Հայաստանի քաղաքացիական հասարակությանը հաշմանդամների խնդիրները ներկայացնել Եվրոպական սոցիալական իրավունքների հանձնաժողովին:
Նա նաև նկատեց, որ Հայաստանը լայնամասշտաբ փոփոխություններ է իրականացրել նաև ազգային մակարդակում՝ շեշտը դնելով ներառական կրթության և ընթացակարգերին պատշաճ իրավական ձև տալու վրա:
«Դա հաճախ արվել է Եվրամիության բարյացակամ տեխնիկական օժանդակությամբ, ինչի ոգեշնչող օրինակն է այս ծրագիրը, սակայն տեսնում ենք, որ ավելին է հարկավոր անել: Իմ ներկայիս այցի ընթացքում ինձ հետաքրքրում է իմանալ՝ ինչպիսին են հաշմանդամների իրավունքների պաշտպանության հետ կապված օրենսդրության ընդունման հեռանկարները, նրանց սոցիալական ներգրավվածությունը»,- ասաց նա:
Դունյա Միյատովիչի խոսքով՝ ինքը գիտի, որ խորհրդարան է ներկայացված հաշմանդամների իրավունքների պաշտպանության հետ կապված, ինչպես նաև հաշմանդամների հանդեպ խտրականությունը արգելելու վերաբերյալ օրինագիծ:
«Մոտ օրերս պատրաստվում եմ այդ հարցով քննարկումներ ունենալ կառավարության ներկայացուցիչների հետ: Տպավորությունս այնպիսին է, որ այս քայլերի իրականացնումը խթան կհանդիասանա Հայաստանում հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների պաշտպանության համար»,- ասաց նա:
ԵԽ Մարդու իրավունքների հարցով հանձնակատարն այս համատեքստում Հայաստանյան իրականությունում առանձնացրեց երեք կարևոր հարց: «Դրանցից մեկը վերաբերում է հաշմանդամների անիրավունակության խնդրին: Ինձ համար մարդուն իր իրավունակությունից զրկելը չափազանց անմարդկային գործողություն է: Դա անձին զրկում է անգամ իր կյանքի հետ կապված կարևորագույն որոշումներն ընդունելու հնարավորությունից: Կարծում եմ՝ անհրաժեշտ է մեծացնել հաշմանդամություն ունեցող անձանց որոշում կայացնելու հնարավորությունները՝ նրանց տալով այլ անձանց հետ հավասար հիմքերով իրավունակություն: Հայաստանում ինձ համար քննադատելի է հաշմանդամություն ունեցող անձին սեփական իրավունակությունից զրկելու ու նրան այլ անձի խնամքին հանձնելու գործելակերպը»,- ասաց նա:
Մյուս հարցը, նրա խոսքով, ընթացակարգերին պատշաճ իրավական ձև տալն է:
«Ես խորապես համոզված եմ, որ հաշմանդամություն ունեցող անձինք պետք է լիարժեք կերպով օգտվեն հավասար իրավունքներից (այդ թվում՝ նաև սոցիալական իրավունքներից) նրանց համար պետք է մատչելի լինեն բոլոր այն ծառայությունները, որոնցից նրանք իրավասու են օգտվել: Համապատասխան մարմինները պետք է հասկանան, որ հարկավոր է հաշվի առնել օգնության կարիք ունեցող յուրաքանչյուր անձի անհատական կարիքները: Այս գործընթացը պետք է իրականացվի՝ մարդու իրավունքների մասին մտածելով»,- ասաց նա։
Մյուս հարցը, որին ցանկացավ անդրադառնալ Միյատովիչը, վերաբերում է հաշմանդամություն ունեցող երեխաների կրթությանը:
«Անհատական կարիքներին համապատասխանեցված կրթական պայմանների բացակայությունը շատ երեխաների զրկում է որակյալ կրթություն ստանալու հնարավորությունից, այն զրկում է նրանց կյանքում իրենց համար անհրաժեշտ հավասար հնարավորություններից: Այստեղ անցկացրածս այս 4 օրերի ընթացքում այս խնդրի հետ կապված շատ դեպքերի մասին եմ լսել, և Հայաստանի վերաբերյալ ինձ հասած քանակային ցուցանիշները իրոք մտահոգիչ են»,- ասաց նա:
Նա մատնանշեց, որ ՀՀ-ում հաշմանդամություն ունեցող երեխաների 24 տոկոսից էլ պակասն են ստանում լրիվ միջնակարգ կրթություն (համեմատած ընդհանուր բնակչության 84 տոկոսի հետ):
«Ես ողջունում եմ մինչև 2025թ. հաշմանդամություն ունեցող բոլոր երեխաներին իրենց կարիքներին հարմարեցված կրթական համակարգում ներառելու հանձնառությունը: Ներառական կրթության խնդիրը շատ մեծ մարտահրավեր է Եվրոպայի Խորհրդի շատ անդամ պետություններում: Շատ հաճախ արգելքը ոչ այլ ինչ է, քան ֆիզիկական միջավայրի հասանելիությունը, սակայն խնդիրը սահմանափակված չէ միայն ֆիզիկական հասանելիությամբ: Կա նաև խնդիր կապված է միևնույն կրթական ծրագրերից օգտվելու, այլ երեխաների հետ շփվելու և կյանքի հմտություններ սովորելու հետ: Ամենադժվարինը, թերևս, վերաբերմունքի հարցն է: Ներառական կրթություն քարոզելը շատ հաճախ սխալ կերպով դիտվում է որպես հանդուրժողականության, բարեգթության կամ բարեգործության ուղղված քայլ: Սակայն այստեղ բարեգործական ոչինչ չկա: Ողջ խնդիրը կապված է երեխաներին հավասար իրավունքներ շնորհելու հետ»,- ասաց նա:
15:15
13:55
13:04
12:35
12:03
16:02
15:33
15:15
18:18
18:04
17:55
17:35
17:02
16:24
16:15
16:13
16:09
15:52
14:55
14:36
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | 3 | |||||
| 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | |
| 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | |
| 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | |
| 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | |
09:44
09:23
09:02
09:28
09:13
09:34
09:18
09:03
09:55
09:48
09:36
09:28
09:02
09:55
09:49
09:35
09:18
09:02
09:19
09:02
09:49
09:34
09:18
09:03
09:55
09:42
09:35
09:17
09:02
09:45
09:35
09:27
09:09
09:53
09:45
09:36
09:28
09:15
09:02
10:02
09:52
09:44
09:35
09:17
09:02
09:55
09:44
09:33
09:23
09:03
