Ես ՀԱՅ եմ: Ես ՄՇԵՑԻ եմ: Իմ արմատները Մուշից են: Հիշում եմ ` 15 տարեկան էի, երբ մի անգամ լուսահոգի Պապս իր հնամաշ դարակից հանեց մաշված , պատառոտված թղթերի մի հավաքածու, կանչեց ինձ իր մոտ ու ասաց.
-Բալե'ս, արդեն մեծ աղջիկ ես, պիտի իմանաս քո անցյալը, քո պապերի պատմությունը, նրանց ապրած կյանքն ու անցած ծանր ուղին: ԵՎ սկսեց պատմել:
Պապիս հայրը` Բագրատը, ցեղասպանությունը վերապրողներից է : Նա եղել է Մշո գավառի Ռուստամգոդուկ գյուղի գյուղապետը, որը գտնվում էր Մուրադ գետի ափին: Նրանց գյուղը հենց գետի ափին էր, գյուղի ամենալավ տներից մեկն էր, այգին լի էր անուշահամ մրգերով, պարտեզում անուշահոտ ծաղիկներ….Պապիս կինը` Հայկանուշը, խելոք կին էր , ամբողջ օրը հայաթում նստած գուլպա էր գործում: Թուրք ջարդարարների հարձակումը գյուղի վրա, բնակչության տեղահանումը, սպանդը նրա աչքի առաջ է կատարվել: Գյուղը բոցերի մեջ էր… վայնասուն էր…1915թ. Ապրիլի 10-ին շուրջ 100 զինված ձիավորներ մտան գյուղ: Նրանք գյուղապետից պահանջեցին, որ 12 տարեկանից բարձր բոլոր տղամարդկանց հավաքեն եկեղեցու հետևում գտնվող խաչքարի մոտ: Այնուհետև իբր զենք ու ջանֆիդա հայտնաբերելու պատրվակով սկսեցին տուն առ տուն խուզարկել : 3-4 ժամվա լրիվ դուրս բերվեց 12 տարեկանից բարձր տարիքի արական սեռը: Սկզբում ձիերին նստած սկսում են հրացաններով կրակել, սակայն տեսնելով , որ արդյունք չի տալիս, թուրքերը թուրքերը սկսում են սրի քաշել փախչողներին ` ճեղքելով և ցրիվ տալով նրանց գանգերը, կիսելով մարմինները, թռցնելով գլուխները: Գյուղին կից Լիզ վայրը դառնում է մոտ 300-400 տղամարդկանց բացօթյա գերեզմանոցը: Ասկյարների վայրագությունները սահման չունեին: Չբավարարվելով այդքանով ` թուրք խուժանը քանդել է տալիս գյուղապետ Պապիս տան կողքը գտնվող նրա եղբոր ` հոգևորական Սասունի գերեզմանը, հանում մարմինը և քարշ տալիս փողոցներով: Փախուստի ժամանակ տատս հասցնում է վերցնել միայն " Ավետարանը" : Պապս ընտանիքին թաքցնում է գոմի նկուղում, որտեղից շտապում է քրոջ տուն ` փորձելով նրանց էլ աննկատ դուրս բերել տնից, սակայն......թուրքերը կացնով կտրել էին քրոջ ամուսնու գլուխը, մաս-մաս արել ձեռքի մատները, կնոջը բռնաբարել ,ծեծել ու շպրտել էին մի կողմ: Երեխաներից որդուն ` Համիկին , սպանել էին, իսկ 14 ամյա աղջկան` Վարսենիկին տարել էին իրենց հետ: Այդ օրվանից հետո Վարսենիկի մասին այլևս տեղեկություն չունեցանք: Պապս կարողանում է ընտանիքին դուրս բերել Մուշից, որտեղից նրանք անցնում են Իգդիր, այնտեղից էլ Ամերիկյան օգնական նավով ` ԱՄՆ: Տարիներ անց Պապս վերադառնում է Արևելյան Հայաստան և ապաստանում Լոռիում:
11:09
10:36
10:28
10:21
10:12
09:56
09:45
09:33
09:23
09:16
09:09
09:00
20:25
20:03
17:59
17:43
17:29
17:14
16:58
16:43
երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | ||
7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | |
14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | |
21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | |
28 | 29 | 30 | 31 |
10:12
09:56
09:45
09:33
09:23
09:16
09:09
09:53
09:45
09:33
09:25
09:13
09:02
09:58
09:45
09:37
09:22
09:15
10:04
09:56
09:43
09:33
09:17
09:02
09:56
09:45
09:33
09:17
09:02
10:06
09:53
09:45
09:33
09:24
09:12
09:02
10:08
09:58
09:47
09:33
09:25
09:17
09:02
09:59
09:45
09:37
09:26
09:14
09:08
09:56