1. Մարդու և քաղաքացուհիմնական իրավունքները ևազատությունները
Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության 2006 թվականի Սահմանադրության՝ մարդու և քաղաքացու հիմնական իրավունքներին նվիրված գլուխը պարունակում է առաջադիմական և ժողովրդավարական երկրներում ու միջազգային փաստաթղթերում տեղ գտած մոտեցումներին համահունչ կարգավորումներ: Այդուհանդերձ, այս ոլորտում միջազգային զարգացումներին համաքայլ գործող սահմանադրական նորմերի հետագա բարելավման կարիք կա, ինչի համար ուղենիշներ կարող են հանդիսանալ, մասնավորապես, Եվրոպական միության հիմնական իրավունքների խարտիայի, Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների մասին եվրոպական կոնվենցիայի և Մարդու իրավունքների միջազգային դաշնագրերի դրույթները, իրավունքի գերակայության երաշխավորման վերաբերյալ միջազգային իրավական նոր մոտեցումները:
Սահմանադրական բարեփոխումների առանցքային ուղղություններն են`
մարդու և քաղաքացու իրավական կարգավիճակի ընդլայնումն ու ամրապնդումը,
իրավունքների և ազատությունների սահմանափակման՝ միջազգային չափանիշներին համապատասխանող հիմքերի նախատեսումը,
հիմնական իրավունքների և ազատությունների անմիջական գործողության ապահովումը և դրանց երաշխավորված պաշտպանությունը՝ դրանք սահմանազատելով օրենսդրական երաշխիքներից և պետության նպատակներից:
Բովանդակային հարցադրումներից զատ պակաս կարևոր չեն նաև մարդու կարգավիճակին վերաբերող սահմանադրական նորմերի կառուցվածքային ճշգրտումները, դրանց տրամաբանական հերթականության վերանայումը, որոնք գործնականում կարող են խնդիրներ առաջացնել հիմնարար այս փաստաթղթի ընկալման, մեկնաբանման և կիրառման համար:
Այսպիսով, միջազգային լավագույն փորձին համահունչ՝ սահմանադրական փոփոխությունները պետք է ընդլայնեն մարդու և քաղաքացու սահմանադրական իրավունքների շրջանակը՝ մի կողմից զարգացնելով արդեն իսկ սահմանադրական ամրագրում ստացած իրավունքները, մյուս կողմից ամրագրելով նոր հիմնական իրավունքներ: Այս առումով հայեցակարգային մակարդակով կարելի է անդրադառնալ մի շարք իրավունքների հետ կապված հարցերի:
Ժամանակակից միջազգային կարգավորումներին համահունչ՝ պետք է կարգավորել անձնական տվյալների պաշտպանության իրավունքը՝ անդրադառնալով անձնական տվյալներ հավաքելու, մշակելու և դրանց ծանոթանալու հարցերին:
Բնակարանի անձեռնմխելիության իրավունքին, հաղորդակցության ազատության իրավունքին, ամուսնանալու ազատությանը վերաբերող սահմանադրական կարգավորումներում, հաշվի առնելով այս իրավունքների հանրային բարձր արժեքը, անհրաժեշտ է հստակեցնել դրանց սահմանափակման հիմքերը և իրավաչափ նպատակները:
Ժողովրդավարական հասարակության հիմնասյուներից է հավաքների ազատությունը: Սահմանադրական նորմերը պետք է հստակեցնեն հավաքների իրավունքի ազատության սահմանները, իրազեկման պարտականության դեպքերը՝ սահմանելով այն միայն օրենքով նախատեսված բացօթյա տարածքներում կազմակերպվող հավաքների համար:
Դատապարտյալների իրավունքների պաշտպանության առումով, միջազգային փաստաթղթերին և ՄԻԵԴ դատական պրակտիկային համահունչ, առաջընթաց քայլ կլինի առանձին դեպքերում դատապարտյալներին ընտրական իրավունքի վերապահումը:
Գործող Սահմանադրությունն ամրագրում է յուրաքանչյուր անձի՝ իր իրավունքների և ազատությունների դատական պաշտպանության իրավունքը, սակայն չի անդրադառնում պետական այլ մարմինների առջև իրավական պաշտպանության արդյունավետ միջոցների իրավունքին: Որպես առկա սահմանադրական նորմերի զարգացում և գործուն երաշխիք՝ կարելի է դիտարկել պատշաճ վարչարարության իրավունքի ամրագրումը սահմանադրական մակարդակով (օրինակ՝ գործերի անաչառ, արդարացի և ողջամիտ ժամկետում քննության իրավունքը, լսված լինելու հիմնարար իրավունքը և այլն):
Գործող Սահմանադրությունն ամրագրում է ծնողների իրավունքները, սակայն չի անդրադառնում երեխայի իրավունքներին: Երեխայի իրավունքների սահմանադրական ամրագրման միջազգային ժամանակակից միտումներին, Երեխայի իրավունքների կոնվենցիային ընդառաջ՝ կարևոր քայլ կլինի երեխայի իրավունքների սահմանադրական ամրագրումը: Ընդ որում, սահմանադրական մոտեցումները պետք է երեխային դիտարկեն ոչ միայն սոսկ պաշտպանողական միջոցառումների հասցեատեր, այլև` իրավունքների կրող և իրեն վերաբերող հարցերում որոշումների կայացմանը մասնակից: Երեխայի իրավունքների սահմանադրական ամրագրման միջազգային փորձը հուշում է, մասնավորապես, երեխայի հետևյալ իրավունքների ամրագրման անհրաժեշտության մասին՝ վտանգներից պաշտպանություն, երեխայի զարգացման երաշխավորում, երեխայի լավագույն շահերի առաջնային հաշվառում:
Ժողովրդավարության, բաց կառավարման, հանրային իշխանության գործունեության թափանցիկության առումով կարևոր նշանակություն ունի պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմինների ու պաշտոնատար անձանց գործունեության մասին տեղեկություններ ստանալու, այդ թվում` փաստաթղթերին ծանոթանալու իրավունքի առանձին ամրագրումը:
անրամասները` այստեղ:
09:46
09:44
09:35
09:29
09:16
09:02
22:34
22:08
21:34
21:08
18:36
18:18
16:01
15:44
15:27
15:13
15:03
14:48
14:22
14:08
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | 3 | 4 | ||||
| 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | |
| 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | |
| 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | |
| 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | ||
09:46
09:44
09:35
09:29
09:16
09:02
09:58
09:47
09:34
09:16
09:02
09:54
09:45
09:37
09:27
09:02
09:46
09:36
09:27
09:16
09:02
09:45
09:34
09:17
09:02
09:33
09:13
10:02
09:56
09:45
09:33
09:15
09:02
09:55
09:44
09:33
09:17
09:02
09:26
09:15
09:02
09:55
09:45
09:34
09:18
09:02
09:27
09:13
09:02
09:56
