Մեր զրուցակիցն է ԱԺ «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր Արուսյակ Ջուլհակյանը
Կառավարությունը դրական եզրակացություն է տվել «Սահմանադրականդատարանի մասին» ՀՀ սահմանադրական օրենքում լրացում կատարելումասին և «Պաշտոնատար անձանց գործունեության ապահովման, սպասարկման և սոցիալական երաշխիքների մասին» ՀՀ օրենքում լրացումկատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթին: Տեսակետ կա, որ այսփաթեթով իշխանությունը գործարք է առաջարկում ՍԴ դատավորներին: Փաստացի առաջարկում եք ՍԴ խնդիրը լուծելու նո՞ր տարբերակ:
Սա նոր տարբերակ չէ, այս տարբերակի մասին սկսել ենք խոսել դեռևս օգոստոսից, երբ Արդարադատության նախարարությունը հանրային քննարկման դրեց «Սահմանադրական դատարանի մասին» օրենքի և դատական օրենսգրքի փոփոխությունների նախագիծը: Սկզբնական փուլում շատ քննարկել ենք այս տարբերակը: Ըստ էության՝ կարող եմ ասել, որ սա առայսօր ներկայացված միակ տարբերակն է ՍԴ-ում առկա ճգնաժամը լուծելու, որովհետև այն նախաձեռնությունը, որով ԱԺ-ում «Իմ քայլը» խմբակցությունը հանդես էր եկել և ԱԺ որոշման տեսքով ուղարկվեց Սահմանադրական դատարան, իրականում չէր լուծում ՍԴ-ում առկա ճգնաժամը: Այն միայն կարող էր մեղմացնել վիճակը, եթե ստանար ճիշտ ընթացք: Այսինքն՝ մենք դրանով ՍԴ-ում ճգնաժամի լուծման խնդիր մեր առջև չէինք դրել: Ես նախկինում էլ ասել եմ, որ այդ նախաձեռնությունը ռեֆորմները խոչընդոտող կցամասից պտուտակներ հանելու, հիմքերը թուլացնելու նպատակ էր հետապնդում, իսկ այս մի նախագիծն արդեն ՍԴ ճգնաժամի լուծմանն էր ուղղված և ՍԴ-ն 2015 թվականի սահմանադրական փոփոխություններին համապատասխանեցնելուն:
2015-ի սահմանադրական փոփոխություններով սահմանադիրը բոլորովին այլ Սահմանադրական դատարան էր ցանկացել տեսնել՝ այլ ժամկետներով և այլ լիազորություններով պաշտոնավարող ՍԴ դատավորներ: Բացի այդ, այնտեղ կա անդամ-դատավորի խնդիրը. 2015-ի փոփոխություններով Սահմանադրությունը նաև այլ պահանջներ ունի ՍԴ դատավորների նկատմամբ: Այսինքն՝ նախկինում ՍԴ անդամին ներկայացվող պահանջներն այլ էին, իսկ հիմա ՍԴ դատավորին ներկայացվող պահանջները շատ ավելի խիստ են ու շատ ավելի մասնագիտական:
Սա ոչ թե գործարք է, այլ մարդասիրական միջանցք է՝ ուղղված ՍԴ անդամներին, վերջինը թերևս, և մի վերջին կոչ և հրավեր ՍԴ ճգնաժամը միասնական ջանքերով լուծելու։ Մենք դեռ պնդում ենք, որ դատական իշխանությանն առնչվող խնդիրների լուծմանը դատական իշխանությունը պետք է ունենա իր ակտիվ մասնակցությունը, ավելին՝ դատական իշխանությունը պետք է շահագրգռված լինի իր առողջացման հարցում։ Սա մի վերջին քայլ է՝ ուղղված ՍԴ անդամներին և հրավեր իրենց իսկ մարմնի խնդիրների քննարկման և լուծման։
Արդյոք արժե մեկ միլիարդ դրամ տրամադրել այդ նպատակով, որքանո՞վ էարդարացված բյուջեի հաշվին այսքան շռայլություն թույլ տալը:
Չեմ կարծում, որ սա բյուջեի հաշվին արվող շռայլություն է, քանի որ նախևառաջ շատ երկրներ են դիմել այս տարբերակին առողջ դատական համակարգ ունենալու նպատակով։ Մենք գիտենք, որ կա դատավորների անփոփոխելիության սկզբունք, որն ընդունված է ժողովրդավարական երկրներում։ Նաև մյուս կողմից մենք ունենք բացառիկ իրավիճակ՝ հիմա մենք հետհեղափոխական վիճակում ենք, իսկ ՀՀ քաղաքացին այդ հեղափոխությունը երբ արել է 2018-ի գարնանը, ունեցել է իր շատ կոնկրետ պատճառները, և դրանցից մեկը եղել է նաև դատական համակարգի հիվանդ լինելը։ Եղել է այն, որ դատական համակարգը, ինչու ոչ, նաև իր կամքով դարձել է նախկին հանցավոր ռեժիմի գործիքը և հենարանը, ժողովրդից գողացած իշխանությունը պահելու, քաղաքացիներին, որոնք կհանդգնեն պայքարել իրենց իրավունքների, իրենց պատկանող իշխանությունը վերադարձնելու համար, բռնաճնշելու, բանտերը լցնելու, պատժելու, և պարզ է, որ այդ դատական համակարգը նման հիվանդության առկայությամբ չի կարող շարունակել նույն ձևով իր գործունեությունը։
ՍԴ-ն երկար տարիներ շարունակ հանդիսացել է այն մարմինը, որի միջոցով, այսպես ասած, պարզերես են արվել բոլոր կեղծված ընտրությունները։ Այսինքն դա եղել է այն մարմինը, որը եղել է կեղծված ընտրությունների արդյունքների վերջնական դակողը, նաև սա է պատճառը, որ այս մարմինը պետք է լուրջ բարեփոխումների ենթարկվի։ Բայց կրկին վերադառնալով դատավորների անփոփոխելիության սկզբունքին, այդ սկզբունքի խախտման վատ նախադեպ չստեղծելու մտայնությանը, պետք է նշեմ, որ այս տարբերակը լիովին արդարացված է, և ես չեմ համարում սա չարդարացված ծախս բյուջեի համար։ Բայց սա մի միջանկյալ քայլ է դեպի այն վերջնական տարբերակը, որի միջոցով այս խնդիրը կլուծվի։ Սա մի միջանկյալ քայլ է ցույց տալու համար, որ այս խնդիրը լուծելու համար բոլոր տարբերակները սպառվել են, և այդ վերջնական քայլն այլևս բացարձակ անհրաժեշտություն է և չի կարող դիտարկվել որպես ժողովրդավարության և դատական իշխանության անկախության ապահովման սկզբունքի խախտում։ Հնչող այն կարծիքներին, որ անթույլատրելի է բյուջեի հաշվին դատավորներին ուղարկել թոշակի, ես պետք է հակադարձեմ՝ ասելով, որ մենք արդեն իսկ ունենք ՍԴ պաշտոնաթող անդամներ, որոնք թոշակի են գնացել։ Այդ նույն մարդիկ արել են այն, ինչ արել են ՍԴ-ի գործող անդամները, և եթե մենք այդ անթույլատրելիության սկզբունքն ենք դնում մեր գործողությունների հիմքում, ապա արդյոք անթույլատրելի է նաև արդեն իսկ թոշակ ստացող անդամների թոշակ ստանալը։ Ես կարծում եմ, որ սա մի հարց է, որը մենք պետք է քննարկենք. Գուցե նրանք նույնպես արժանի չեն այդ թոշակն ստանալուն։ Ես համոզված եմ, որ կգտնվեն մարդիկ, որոնք կասեն՝ կա Վահե Գրիգորյանի առաջարկած տարբերակը, ինչու չեք գնում այդ ճանապարհով։ Պետք է նշեմ, որ Վահե Գրիգորյանն առաջարկել էր 3 տարբերակ, որոնցից մեկն էլ ՍԴ անդամների վաղաժամկետ կենսաթոշակի տարբերակն էր, և մենք այս փուլում շարժվում ենք այդ տարբերակով։
ՍԴ մի շարք անդամներ, օրինակ Ալիվինա Գյուլումյանը, արդեն իսկ արտահայտվել է այս հարցի առումով, ասել է, որ բարոյական չի համարում անաշխատ փող վերցնելը բյուջեից։ Բայց նա բոլորովին դեմ չէ անաշխատ փող վերցնել. Նկատի ունեմ այն, որ ներկայում դատավարություն է ընթանում տիկին Գյուլումյանի հայցադիմումի հիման վրա, որով վերջինս պահանջում է բացի աշխատավարձից նաև հավելավճար տրամադրել ավելի քան 800 հազար դրամի չափով։ Ոչ միայն դեմ չլինելով անաշխատ փող վերցնել, այլ նաև հայցադիմումով դա պահանջել պետությունից, տիկին Գյուլումյանը պնդում է, որ չի օգտվելու այս հնարավորությունից, չի գնալու վաղաժամ կենսաթոշակի։ Այս պայմաններում, այո, ասել, որ մենք ունենք մեծ հույսեր, որ ՍԴ անդամները ողջամիտ կգտնվեն, քայլ կանեն դեպի ՍԴ ճգնաժամի լուծումը, հրաժարական կտան առաջարկվող նախագծով սահմանված ժամկետներում, ես չեմ կարող։ Քիչ եմ գնահատում հավանականությունը, որ նրանք այդ քայլին կդիմեն, բայց մենք մեր գործողությունները կատարելիս, ինչպես արդեն նշեցի, փորձում ենք այնպես անել, որ հնարավոր բոլոր մեղմ տարբերակները սպառենք, որպեսզի արդեն ցնցումային տարբերակները, եթե դրանք այդպիսին կհամարվեն, լինեն բարցարձակ անհրաժեշտություն։ Օրինակ, ինչպես Եվրոպական դատարան դիմելու դեպքում պետք է սպառես բոլոր ատյանները, նոր դիմես, այս դեպքում էլ պետք է որոշ տարբերակներ սպառել, նոր անցնել վերջնական տարբերակի։
Ապագայի համար կարո՞ղ է սա վատ նախադեպ հանդիսանալ, մտահոգություններ չկա՞ն:
Չեմ կարծում, որ սա կարող է վատ նախադեպ հանդիսանալ։ Հակառակը, գուցե միանգամից ցնցումային տարբերակը վատ նախադեպ հանդիսանար առանց անհրաժեշտ տարբերակները սպառելու։ Կարծում եմ, որ մենք ճիշտ ընթացքով ենք գնում։
Եվ եթե այս դեպքում էլ խնդիրը լուծում չստանա, Սահմանադրականփոփոխությունների տարբերա՞կը կդիտարկե՞ք։
Սահմանադրական դատարանի ճգնաժամին սահմանադրական փոփոխություններով անդրադառնալը չեմ բացառում։ Այո, հնարավոր, է որ նաև այդ տարբերակով գնանք։
17:27
17:16
17:05
16:33
16:05
15:36
15:05
14:06
13:33
13:02
12:24
12:06
11:46
11:26
11:02
10:36
10:12
09:55
09:42
09:33
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | ||||||
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | |
09:55
09:42
09:33
09:19
09:02
09:44
09:35
09:17
09:47
09:27
09:15
09:01
09:16
09:01
09:55
09:44
09:33
09:15
09:01
09:56
09:45
09:33
09:16
09:02
09:55
09:26
09:12
09:01
09:55
09:46
09:32
09:15
09:02
09:55
09:45
09:32
09:15
09:01
09:56
09:46
09:33
09:24
09:17
09:01
09:46
09:35
09:22
09:12
09:00
09:56
