Հայ-չինական դիվանագիտական հարաբերությունները ուժի մեջ են մտել 1991-ից՝ ՀՀ անկախությունից հետո մեկ տարի անց։ Այդ ժամանակից երկու երկրների միջև հարաբերությունները շարունակում են լինել ոչ միայն դրական, այլ նաև բարեկամական։ Թե՛ Հայաստանը և թե՛ Չինաստանը կարևորում են հարաբերությունները այն երկրների հետ, որոնք ունեն հին քաղաքակրթություն և մշակույթ։ Ավելին` Հայաստանն ու Չինաստանը ունեն նույն տեսլականը և քարոզում են խաղաղություն միջազգային արենայում՝ հիմք ընդունելով փոխըմբռնման ձևաչափը արտաքին հարաբերություններում։
Հայ–չինական հարաբերությունների, հնարավոր զարգացման և հեռանկարների մասին Tert.am–ը զրուցել է միջազգայնագետ-արևելագետ Արարատ Կոստանյանի հետ։
- Պարոն Կոստանյան, հայ–չինական հարաբերությունները դարերի պատմություն ունեն, այդ հարաբերություններին նոր շունչ է հաղորդվել հատկապես ՀՀ երրորդ Հանրապետության անկախությունից հետո։ Ի՞նչ ձեռքբերումներ ենք ունեցել հատկապես վերջին տարիներին։
- Այո՛, վերջին տարիներին նկատելի է հայ-չինական հարաբերությունների ակտիվացում և դա պայմանավավորված է հիմականում «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» նախաձեռնության հետ․ նախագիծ, որը Չինաստանին անհրաժեշտ է՝ խորացնելու հարաբերությունները աշխարհի հետ։ Երկու երկրների միջև կարևոր ձեռքբերումներից է 2015 թվականին Չինաստանի նախագահ Սինծիպինի և ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանի կողմից ստորագրված դեկլարացիան։ Այս փաստաթղթի կարևոր կետերից է ընդլայնել քաղաքական, տնտեսական, հումանիտար, մշակութային, կրթական և այլ ոլորտների համագործակցության խորացումը երկու երկների միջև։ Սույն փաստաթղթով կողմերը սատարում են մեկ Չինաստան գաղափարը ու Արցախյան հարցի խաղաղ կարգավորումը, ինչպես նաև երկու երկրների քաղաքական կուսակցությունների և հասարակական կազմակերպությունների հարաբերությունների զարգացմանը։
-Դուք նշեցիք ձեռքբերումներ քաղաքական ոլորտում։ Իսկ ի՞նչ ձեռքբերումներ ունենք ռազմական, գիտական փոխգործակցության ոլորտներում։
- Ռազմական ոլորտում անհրաժեշտ է հիշատակել նախկին պաշտպանության նախարար Վիգեն Սարգսյանի Չինաստան այցը, որի ընթացքում ստորագրվեց Չինաստանի կողմից Հայաստանին 5 միլիոն յուան օժանդակություն տրամադրելու համաձայնագիր։ Այցելության ընթացքում պաշտպանության նախարարը հանդիպեց զենք արտադրող «Polygroup» և «Norinko» ընկերությունների տնօրենների հետ։
Իսկ գիտական ասպարեզում նույնպես համագործակցում ենք․ 2017-ին Պեկինում տեղի ունեցավ գիտաժողով ՀՀ ԱԱԳ արևելագիտության ինստիտուտի և Չինաստանի քաղաքական և սոցիալական ակադեմիայի միջև։ Գիտաժողովը բավական արդյունավետ էր այն իմաստով, որ հայ գիտնականները ծանոթացան «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» նախաձեռնությանը։ Միևնույն ժամանակ կարևոր ազդակ էր հայ և չինացի գիտնականների հանդիպումն ու կարծիքների փոխանակումը, իսկ ՀՀ ԱԱԳ 75-ամյակին նվիրված միջոցառմանը ներկա էր Չինաստանի ազգային ակադեմիայի նախագահ Բայ Չուն լին։ 2018թ. նոյեմբերի 11-12-ին Պեկինում տեղի ունեցավ «Նոր Հայաստանը և նրա տարածաշրջանային կարևորությունը» վերնագրով գիտաժողով՝ «Միջազգային բարեկամական ընկերությունների չինական ընկերակցության Խաղաղության և զարգացման ուսումնասիրությունների կենտրոն»-ի նախաձեռնությամբ։ Հատկանշական է, որ Երևանում բացվել և գործում է հայ-չինական դպրոցը, որի ծրագիրը հիմնվելու է ՀՀ կրթական մոդելի վրա․ ինտենսիվ դասավանդվելու է չինարենը, որպես մասնագիտացված օտար լեզու։ 2014-ից սկսած՝ Պեկինի օտար լեզուների համալսարանում էլ դասավանդվում է հայոց լեզու առարկան։
- Խոսեցինք համագործակցության և ձեռքբերումների մասին, իսկ որո՞նք են այն խնդիրները, որոնք առկա են երկու երկրների հարաբերություններում և ի՞նչ լուծումներ են դրանց տրվում։
- Չինաստանի կոմունիստական կուսակցության 19-րդ ժողովը սահմանել է՝ կարևոր չէ որևէ երկրի փոքր կամ մեծ լինելը, կարևորն այն է, թե ինչպես այդ երկիրը կարող է համագործակցել։ Այժմ կարելի է համարել, որ երկու երկրների հարաբերությունները բարեկամական են։ Եվ չնայած դրան՝ Հայաստանում և Չինաստանում քաղաքական կուսակցությունների միջև լայն քաղաքական փոխհարաբերությունների անհրաժեշտություն կա՝ մանավանդ սոցիալիստական և ազգային գաղափարախոսություն ունեցող կուսակցությունների հետ։ Ավելին, նեոլիբերալիզմի զանգվածային ալիքը սպառնալիք է ավանդական և պահպանողական երկրների համար, և այդ պատճառով պետք է դիմակայել միասին` ամրապնդելով հարաբերությունները սեփական ազգային հատկանիշներով կուսակցությունների հետ: Հարկ է հիշատակել, որ վերջերս էլ ձեռք է բերվել համաձայնություն վերացնել երկու երկրների միջև մուտքի արտոնագիրը, Հայաստանի կողմից համաձայնագիրն արդեն բոլոր ատյաններով վավերացվել է, խնդիրն այն է՝ դեռ հայտնի չէ, արդյոք Չինաստանը ևս վավերացրել է այն։ Կարևոր խնդիրներից կարելի է համարել «Հյուսիս-հարավ» ճանապարհի կառուցումը, որը Հայաստանի հատվածում այդքան էլ արագ տեմպերով չի իրականացվում։
-Ի՞նչ կանխատեսումներ ունեք հայ–չինական հետագա համագործակցության վերաբերյալ։
- Չինաստանը աշխարհի ամենաարագ զարգացող և խոշոր տնտեսություն ունեցող երկրներից է։ Հարկավոր է, որ Հայաստանը արտաքին քաղաքականության շրջանակներում ավելի խորացնի հարաբերություններն այս երկրի հետ և չբավարարվի ձեռք բերվածով, սակայն հաշվի առնելով վարվող արտաքին քաղաքականությունը, այս հարցում ևս մեծ հույսեր կապել հարկավոր չէ։
17:27
17:16
17:05
16:33
16:05
15:36
15:05
14:06
13:33
13:02
12:24
12:06
11:46
11:26
11:02
10:36
10:12
09:55
09:42
09:33
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | ||||||
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | |
09:55
09:42
09:33
09:19
09:02
09:44
09:35
09:17
09:47
09:27
09:15
09:01
09:16
09:01
09:55
09:44
09:33
09:15
09:01
09:56
09:45
09:33
09:16
09:02
09:55
09:26
09:12
09:01
09:55
09:46
09:32
09:15
09:02
09:55
09:45
09:32
09:15
09:01
09:56
09:46
09:33
09:24
09:17
09:01
09:46
09:35
09:22
09:12
09:00
09:56
