Գյումրիի «Մայր Հայաստան» հուշահամալիրը սուբվենցիոն ծրագրով հիմնանորոգվում է

28.05.20 | 11:25

«Մայր Հայաստան» հուշահամալիրի հիմնանորոգման աշխատանքները վերսկսվել են։ 2019 թվականի աշնանը սկսված շինարարության ընթացքում որոշ նախագծային փոփոխություններ են կատարվել, ինչն էլ հետաձգել է ավարտի ժամկետները։ Այն սուբվենցիոն ծրագիր է` համայնքի և կառավարության համաֆինանսավորմամբ: Նախագծա-նախահաշվային արժեքը գնահատվել է 68 միլիոն դրամ, բայց շինարարը մրցույթը շահել է 17 մլն դրամով էժան, իսկ ընթացքում նախագիծ փոխելու և չնախատեսված աշխատանքներ կատարելու համար ևս մոտ 7 միլիոն է հատկացվել։

Բարձր բլուրի վրա «Մայր Հայաստան» հուշահամալիրի կառուցումը սկսվել է 1973 թվականին՝ Լենինականի այդ ժամանակվա գլխավոր ճարտարապետ Ռաֆայել Եղոյանի նախագծով: 20 մ բարձրությամբ «Մայր Հայաստան» արձանի էսքիզի հեղինակն Արա Սարգսյանն է, իսկ քանդակագործը` Երեմ Վարդանյանը: Իրականում արձանը կառուցվել էր Երևանի «Հաղթանակ» զբոսայգում տեղադրելու համար, բայց նախագծային փոփոխությունից հետո որոշվել է այն տեղափոխել Լենինական:

Հուշահամալիրի բացման հանդիսավոր արարողությունը տեղի է ունեցել 1975 թվականի մայիսի 9-ին։ Բացման արարողության կադրերը պահպանվել են Խորհրադային Հայաստանի վաստակավոր նկարիչ Խաչատուր Վարդպարոնյանի արխիվում։ Անցած 45 տարիների ընթացքում հուշահամալիրի տարածքում վերականգման աշխատանքներ չեն եղել, որոշ հատվածներում բազալտե եզրաքարերն ու սալահատակը քայքայվել էին:

Հուշահամալիրի ամենաշատ վնասված հատվածները կասկադային տարածքի աստիճանահարթակներն էին, որտեղ տեղադրված ջրավազանների ներքին մակերեսներն ամբողջությամբ ճաքճքել էին, ինչն էլ դարձել էր ջրային կորուստների հիմնական պատճառը:

Ջրավազանների հատակներն արդեն բետոնապատված են, ներքին ջրային ցանցի խողովակները փոխելու անհրաժեշտություն չի եղել: 45 տարվա խողովակները եղել են նորմալ վիճակում։ Հուշահամալիրի կանաչապատ տարածքների ոռոգման համակարգի վերանորոգում անհրաժեշտ է, որոշ հատվածներում ցանցը չի շահագործվում:

Հուշահամալիրի ամբողջ տարածքը վերածվել է շինհրապարակի։ Կոտրված բազալտե հին քարերը վարպետ քարտաշները վերականգնում են նույն տեսքով։ Անմար կրակի ու պատվանդանի մարմարե քարերն ու զարդաքանդակները նախկին գույնն են ստացել, միայն անձրևներով լվացված հուշարձանները շինարարները մաքրել են փոշուց ու ցեխից:

Շինարարների համար ամենաբարդ գործը 21 մ բարձրությամբ պատվանդանի վրայի ներկերը, փորագրած սիրային խոստովանություններն ու անվանատառերը մաքրելն է։ Հուշարձանային համալիր այցելողներից ոմանց համար պատմամշակութային արժեք ներկայացնող կոթողի վրա հետք թողնելու վատ սովորությունը դեռ պահպանվում է։ Նման դեպքերը բացառելու համար վերականգման աշխատանքներից հետո հուշահամալիրի տարածքում տեսախցիկներ են տեղադրվելու։

Համալիրի վերականգնումն ավարտելու համար շինարարին 3 ամիս է մնում։ Նախագծային փոփոխություններն ու արտակարգ դրության սահմանափակումները մեկ ամսով հետաձգել են շինարարի գործը, բայց շինընկերությունն ավարտի վերջնաժամկետը խոստանում է չխախտել․ վերջնաժամկետն օգոստոսի 15-ն է։ Այս ընթացքում կսկսվի նաև հուշահամալիր տանող Օզանյան, Տեր-Գաբրիելյան փողոցների և Ղարսի խճուղու կապիտալ նորոգումը։