2020 թվականը վերջին երկու տասնամյակի կտրվածքով ամենաբացասականն է լինելու համաշխարհային տնտեսության համար։
Կորոնավիրուսի համավարակը, շատ արագ տեմպերով տարածվելով ամբողջ աշխարհում, կաթավածահար է արել ոչ միայն առողջապահական համակարգը, այլև տնտեսությունը ։ Դեռ մինչև համաճարակի բռնկումը միջազգային կառույցները 2020թ-ին համաշխարհային տնտեսության աճի դանդաղում էին կանխատեսում՝ պայմանավորված ԱՄՆ-Իրան, ԱՄՆ-Չինաստան և մի շարք այլ երկրների միջև առկա լարվածությանմբ։ Ամեն դեպքում տերեսկզբին Արժույթի միջազգային հիմնադրամը նախապես կանխատեսում էր համաշխարհային տնտեսության 3․3 տոկոս աճ։ Տարեսկզբին, երբ համավարակի տարածմումը նոր էր սկսվել, կանխատեսումները փոխվեցին և սկսեցին ի հայտ գալ վատատեսական կանխատեսումներ :
Համաշխարհային անկում՝ 3-ի փոխարեն 4,9 տոկոս
Արժույթի միջազգային հիմնադրամը նախ կանխատեսում էր համաշխարհային տնտեսության 3 տոկոս անկում։ Սակայն կարճ –ամանակ անց վերանայեց իր կանխատեսումը՝ անկման ցուցանիշը սահմանելով 4.9 տոկոս: Ե՛վ Արժույթի միջազգային հիմնադրամի, և՛ Համաշխարհային բանկի կանխատեսումներով կորոնավիրուսային համաճարակի վնասները հյամաշխարհային տնտեսության վրա ավելի մեծ կլինեն, քան 2008-2009թթ-ի ֆինանսական ճգնաժամի ժամանակ էր։ Ավելին՝ ըստ ՀԲ կանխատեսումների կորոնավիրուսային համավարակով պայմանավորված տնտեսական անկումը կարող է լինել ամենախորը՝ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից ի վեր:
Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ գրեթե բոլոր երկրներում արտակարգ դրություն սահմանվեց, փակվեցին սահմանները և կաթվածահար եղավ ողջ համաշխարհային տնտեսությունը։
կիսամյակային վիճակագրական տվյալների տեսանկյունից ուսումնասիրենք՝ թե համավարակը ինչ հետք է թողել զարգացած և զարգացող տնտեսությունների վրա:
Օրբելի կետնրոնի մասնագիտական դիտարկմամմբ՝ համավարակի դեմ պայքարի ռազմավարության տեսանկյունից պետություններն ի սկզբանե բաժանվեցին երկու խմբի՝ նրանք, որոնք անցան սահմանափակումների խիստ ռեժիմի, ինչպիսիք էին երկրների ճնշող մեծամասնությունը, այդ թվում՝ նաև Հայաստանը, և նրանք, որոնք շարունակեցին իրենց բնականոն գործունեությունը: Նման երկրների թվում էին օրինակ Շվեդիան և Բելառուսը: <<Ուսումնասիրելով Շվեդիայի փորձը, կարող ենք արձանագրել, որ կորոնավիրուսի հետ կապված մահվան դեպքերը 6 անգամ ավելի են Դանիայի և 12 անգամ ավելի Նորվեգիայի ցուցանիշից: Սահմանափակումներ չկիրառելը չօգնեց նաև տնտեսությանը. Շվեդիայի Կենտրոնական բանկի կանխատեսման համաձայն՝ երկրի ՀՆԱ-ն 2020թ.-ին կգրանցի 4.5 տոկոս անկում: Համեմատության համար նշենք, որ Դանիայում կանխատեսվում է ՀՆԱ 4.1 տոկոս անկում: Եվ սա բնական է, քանի որ Շվեդիայի տնտեսությունը մեծ կախում ունի միջազգային առևտրից: Ուստի մատակարարման շղթայի խափանված աշխատանքն իր անմիջական ազդեցությունը թողեց Շվեդիայի տնտեսության վրա: Այսպիսով նույնիսկ այն երկրները, որոնք կոշտ սահմանափակումների ուղին չընտրեցին, այդուհանդերձ գլոբալ լոքդաունի ժամանակ ենթարկվեցին այդ սահմանափակումներին: Ամփոփելով կարող ենք պնդել, որ ամեն դեպքում սահմանափակումների կիրառումը համավարակի դեմ պայքարի ամենաարդյունավետ միջոցն է և այս համատեքստում Հայաստանը շարժվել է ճիշտ ուղով>>,- նշվում է կենտրոնի վերլուծության մեջ:
Այդքանով հանդերձ՝ Հայաստանում տնտեսության անկումն ավելի մեծ տոկոս է կազմել, քան ԵԱՏՄ համընդհանուր անկման ցուցանիշը։
ԵԱՏՄ-ում անկումն ավելի մեծ է
ԵԱՏՄ անդամ երկրներում մեծամասամբ գրանցվել է հիմնական մակրոտնտեսական ցուցանիշների անկում: Մասնավորապես, միությունում 2020թ.-ի հունվար-հունիսին նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ արդյունաբերության ոլորտում գրանցվել է 3 տոկոս, իսկ բեռնափոխադրումների ոլորտում՝ 5.8 տոկոս անկում: Հունվար-մայիս ամիսներին միության արտաքին առևտրաշրջանառությունը կրճատվել է 16.2, իսկ ներքին առևտրաշրջանառությունը՝ 15.2 տոկոսով: Հատկանշական է, որ դիտարկվող ժամանակահատվածում ԵԱՏՄ անդամ բոլոր երկրների մոտ գյուղատնտեսության ոլորտում գրանցվել է աճ:
Հայաստանում անկմատ տեմպերն ավելի մեծ են
Ինչ վերաբերում է Հայաստանին՝ ապա առաջին կիսամյակում տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ կրճատվել է 4.7 տոկոսով, իսկ հունիսին նախորդ տարվա հունիսի նկատմամբ՝ 7.5 տոկոսով: Տնտեսական ակտիվության անկումն ուղեկցվել է ներքին պահանջարկի զգալի թուլացմամբ, ինչն արտահայտվել է թե՛ մասնավոր սպառման և թե՛ մասնավոր ներդրումների էական նվազումներով:
Առաջին կիսամյակում տնտեսության հիմնական ճյուղերում, բացի գյուղատնեսությունից, արձանագրվել է անկում: Մասնավորապես՝ առևտրի շրջանառությունը կրճատվել է 11.1 տոկոսով, ծառայությունների ծավալն առանց առևտրի նվազել է 6.4 տոկոսով: Արտաքին առևտրի շրջանառությունը կրճատվել է 10.3 տոկոսով, ընդ որում, արտահանումը՝ 6.5 տոկոսով, իսկ ներմուծումը՝ 12.9 տոկոսով։ Դիտարկվող ժամանակահատվածում ամենամեծ անկումը, թերևս, գրանցվել է շինարարության ոլորտում՝ 23.4 տոկոս. անկում են գրանցել և՛ պետական բյուջեի միջոցների հաշվին իրականացվող շինարարության ծավալները՝ 22.3 տոկոս, և՛ կազմակերպությունների կողմից իրականացված շինարարության ծավալները՝ 18.3 տոկոս, և՛ բնակչության կողմից իրականացված շինարարության ծավալները՝ 31.6 տոկոս:
Հարևանների վիճակը
Համեմատության համար նշենք, որ նավթային տնտեսության համարում ունեցող Ադրբեջանում անկումն ավելի քիչ է եղել, քան մեզ մոտ։ Չնայած համավարակի պատճառով գարնանը նավթի գների կտրուկ անկմանը՝ Ադրբեջանի պաշտոնական վիճակագրության համաձայն՝ 2020թ.-ի հունվար-հուլիս ամիսներին նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ գրանցվել է ՀՆԱ-ի ընդամենը 2.8 տոկոս անկում։ , Ընդ որում արդյունաբերության ոլորտում անկումը կազմել է 2.7 տոկոս: Միաժամանակ պետական բյուջեի եկամուտներն աճել էն 11.4 տոկոսով, կապիտալ ներդրումները՝ 2.6 տոկոսով, գյուղատնտեսությունը՝ 2 տոկոսով:
Մեր մյուս հարևանը՝ Վրաստանը համախառն ներքին արդյունքի 5.8 տոկոս կրճատում է ունեցել: Ընդ որում, ընթացիկ տարվա առաջին եռամսյակում գրանցվել է ՀՆԱ 2.2 տոկոս աճ, իսկ երկրորդ եռամսյակում՝ 12.6 տոկոս անկում: Տարվա առաջին կիսամյակում Վրաստանի արտաքին առևտրաշրջանառությունը կրճատվել է 18.2 տոկոսով, այդ թվում՝ ներմուծումը կրճատվել է 19.1 տոկոսով, իսկ արտահանումը՝ 15.9 տոկոսով: Զբոսաշրջությունից մեծ կախում ունեցող Վրաստանի տնտեսությունը հնարավոր է ոլորտում որոշակի դրական աճ գրանցի օգոստոսին՝ սահամանների աստիճանական բացմանը զուգահեռ:
Հայկ Դավթյան
09:40
09:26
09:12
09:01
18:00
17:46
17:36
17:19
17:07
16:55
16:46
16:32
16:13
16:01
15:45
15:22
15:05
14:52
14:33
14:06
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | ||||||
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | |
09:26
09:12
09:01
09:55
09:46
09:32
09:15
09:02
09:55
09:45
09:32
09:15
09:01
09:56
09:46
09:33
09:24
09:17
09:01
09:46
09:35
09:22
09:12
09:00
09:56
09:43
09:32
09:15
09:01
10:01
09:46
09:36
09:26
09:13
09:01
09:45
09:33
09:17
09:01
09:19
09:01
09:36
09:28
09:55
09:32
09:15
09:02
09:46
09:32
09:16
