Հայաստանում հավի միսը թանկացել է, արտադրության ծավալները՝ նվազել, տեղական արտադրության զարգացմանն էլ զգալիորեն խոչընդոտում է հիմնականում կասկածելի ծագման ներկրվող էժան թռչնամիսը։ Պարենային ապրանքների շուկայում առավել զգայուն և ռիսկային ապրանքատեսակներից կարելի է առանձնացնել հավի միսը. այս մասով Հայաստանի ինքնաբավությունը նախորդ տարիների ընթացքում չի գերազանցել 30%-ը: Երկրում թռչնամսի պահանջարկը տարեկան կտրվածքով տատանվում է 30-50 հազար տոննայի սահմաններում, որից միայն 20-30%-ն է ապահովվում տեղական արտադրության հաշվին։ ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի տվյալներով՝ 2020 թվականին ՀՀ-ում արտադրվել է 14.4 հազ. տոննա ընտանի թռչունների թարմ կամ պաղեցված միս, որը գերազանցել է 2019 թվականի մակարդակը 1.7%-ով (2019թ.-ին՝ 14.1 հազ. տոննա): Իսկ 2021 թվականի հունվարին Հայաստանում արտադրվել է 714.7 տոննա ընտանի թռչունների թարմ կամ պաղեցված միս, որը նվազել է 2020 թվականի հունվար ամսվա համեմատ 19.9%-ով (2020թ.-ի հունվարին՝ 891.9 տոննա), ինչը խիստ մտահոգիչ ցուցանիշ է։ Արցախյան պատերազմով պայմանավորված 2020-ի սեպտեմբերին հետաձգվել է Վրաստանից ճտերի ներկրման գործընթացը, ինչն իր հերթին է ազդել թռչնամսի արտադրության ծավալների վրա։ 2021 թվականի հունվար-փետրվար ամիսներին նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ թռչնամսի գինը աճել է 8,4 տոկոսով։ Աճել են և՛ ներմուծվող, և՛ արտադրվող թռչնամսի գները։ Ներկվրող թռչնամսի գնի վրա ազդել է դրամի արժեզրկումը, իսկ Հայաստանում ստացվող թռչնամսի գնի վրա ազդել են ներկրվող կերերի թանկացումը, ինչպես նաև բնական գազի և էլեկտրաէներգիայի սակագների 6-8 տոկոս աճը։ Ներկրվող թռչնամիսը անհամեմատ էժան է, ինչը խոչընդոտում է տեղական արտադրության զարգացումը։ Թռչնամասի շուկայի վրա էական ազդեցություն է թողնում նաև գերիշխող դիրք ունեցող տնտեսվարողների առկայությունը, որոնք վերահսկում են ներմուծման-մեծածախ-մանրածախ ամբողջ շղթան։ Շատ հաճախ իրենց պատկանող սուպերմարկետներում մեծածախ գներին մոտ մանրածախ վաճառք են իրականացնում՝ մեծ վնաս հասցնելով տեղական թռչնամիս արտադրողներին։ Արտադրության ծավալները ներառում են նաև գյուղացիական տնտեսությունների արտադրածը (բացառությամբ ներքին սպառումը)՝ արտահայտված սպանդային քաշով: Այնուամենայնիվ, գյուղացիների արտադրած հավի մսի իրական ծավալների մասին վիճակագրությունը նվազ վստահելի է՝ հաշվի առնելով որոշ գյուղապետարանների՝ ուռճացրած թվեր ներկայացնելու հակումը։ ՀՀ մաքսային վիճակագրության համաձայն՝ 2020 թվականին ՀՀ է ներկրվել ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ 0207 ապրանքային դիրքին դասվող 34.1 հազ․ տոննա ընտանի թռչնի միս՝ 30.6 մլն դոլար մաքսային արժեքով: Համեմատության համար պետք է նշել, որ 2019 թվականին նույն ապրանքային դիրքին դասվող ապրանքը ներկրվել է 43.6 հազ, տոննայի չափով՝ 45.9 մլն դոլար մաքսային արժեքով: Այսինքն՝ 2020 թվականի ընթացքում թռչնի մսի ներկրման նվազումը բնեղեն արտահայտությամբ կազմել է 21.8%: Ներմուծման կրճատումը հիմնականում պայմանավորված է եղել կորոնավիրուսային համավարակի տարածման և սահմանների փակման հետևանքով առաջացած դժվարություններով, ինչպես նաև ռազմական գործողություններով և որպես ճգնաժամի հետևանք՝ բնակչության եկամուտների ու պահանջարկի կրճատմամբ։ ՀՀ ընտանի թռչունների միս հիմնականում ներմուծվում է Ուկրաինայից, Բրազիլիայից, ԱՄՆ-ից, Ռուսաստանից: Ընդ որում, առավել մեծ քանակությամբ ներմուծվել է Ուկրաինայից, որին բաժին է ընկել ընդհանուր ներմուծման 35.4%-ը: ԵԱՏՄ անդամ պետություններից Հայաստան ընտանի թռչունների միս ներմուծվել է հիմնականում ՌԴ-ից, մասնավորապես՝ ընդհանուր ներմուծման 14.6%-ը: 2019 թվականին ընտանի թռչնամսի ներկրումը Ուկրաինայից 2018 թվականի համեմատ ավելացել է գրեթե երեք անգամ: Խոսքը հիմնականում վերաբերում է շատ էժան, կասկածելի ծագման ու որակի թռչնամսի մասին: Վերոնշյալ գնային սեգմենտում գնումներ հիմնականում իրականացնում են ցածր եկամուտ ունեցող սպառողները, որոնք նախընտրում են վճարել ցածր գին և գնել ներմուծված սառեցված թռչնամիս: Ըստ ոլորտների մասնագետների՝ տարիներ շարունակ անտեսվել է պարենային ինքնաբավության հասնելու հիմնախնդիրը։ Հավի մսի ներկրմամբ զբաղվող մենաշնորհները մշտապես խոչընդոտել են տեղական հավի մսի արտադրության զարգացմանը՝ ժամանակ առ ժամանակ կտրուկ դեմպինգ (գին գցել) անելով շուկայում։ Չնայած ներկրվող հավի մսի կասկածելի որակին՝ այն անհամեմատ էժան է տեղականից և ավելի հասանելի օրեցօր աղքատացող բնակչության համար։ Այնուամենայնիվ, դրամի արժեզրկմամբ, էներգակիրների սակագների բարձրացմամբ և շուկայի մենաշնորհացմամբ պայմանավորված՝ վերջին ամիսներին հավի մսի գինը կտրուկ աճ է գրանցել, որն լրացուցիչ սոցիալական խնդիրներ է առաջացնում հանրության համար։
Արամ Աճեմյան
News.am
18:00
17:46
17:36
17:19
17:07
16:55
16:46
16:32
16:13
16:01
15:45
15:22
15:05
14:52
14:33
14:06
12:45
12:33
12:00
11:59
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | ||||||
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | |
09:55
09:46
09:32
09:15
09:02
09:55
09:45
09:32
09:15
09:01
09:56
09:46
09:33
09:24
09:17
09:01
09:46
09:35
09:22
09:12
09:00
09:56
09:43
09:32
09:15
09:01
10:01
09:46
09:36
09:26
09:13
09:01
09:45
09:33
09:17
09:01
09:19
09:01
09:36
09:28
09:55
09:32
09:15
09:02
09:46
09:32
09:16
09:01
09:01
09:45
