Օրեր առաջ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը հանդիպել է ԱԺ նախագահի տեղակալ, Հայաստան-Թուրքիա կարգավորման գործընթացում հատուկ ներկայացուցիչ Ռուբեն Ռուբինյանի և գիտական ու փորձագիտական հանրույթի ներկայացուցիչների՝ ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտի տնօրեն, պատմաբան, արևելագետ-թուրքագետ, ակադեմիկոս Աշոտ Մելքոնյանի, ակադեմիկոս Ռուբեն Սաֆրաստյանի, «Կովկաս» ինստիտուտի տնօրեն Ալեքսանդր Իսկանդարյանի և ուրիշների հետ։ Հանդիպման ընթացքում մտքեր են փոխանակվել Հայաստանի և Թուրքիայի միջև հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի վերաբերյալ:
Panorama.am-ը զրուցել է Աշոտ Մելքոնյանի հետ՝ ԱԳՆ-ում հանդիպման ընթացքում քննարկված հարցերի շրջանակի, հայ-թուրքական հարաբերությունների հեռանկարի և ակնկալվող արդյունքների մասին։
Panorama.am - Պարոն Մելքոնյան, ի՞նչ նպատակ էր հետապնդում այդ հանդիպումը։
Ա. Մելքոնյան - Եղել է ճանաչողական հանդիպում։ Հայ-թուրքական բանակցային գործընթացը նոր է սկսվել, առանձնապես օրակարգում հարց չէր դրվել, տպավորությունն այնպիսին է, որ նախապայմաններ չկան։ Մենք էլ ասել ենք, որ եթե այսօր նախապայմաններ չկան, վաղը, մյուս օրը, եթե օրակարգ գան նախապայմաններ, կնշանակի խնդիրը տանել փակուղի, անկախ նրանից՝ հայկական կողմը, թե թուրքական կողմը կտանի փակուղի։ Իրականության մեջ պետք է հայկական կողմը նախապայմաններ դներ, որովհետև կա Հայոց ցեղասպանության խնդիր, բացի այդ՝ եթե ուզում ես մեզ հետ ուղղակի հարաբերվել, մեր հարաբերությունները չպետք է պայմանավորես Ադրբեջանով։ Իսկ թուրքական կողմը հայտարարել է, որ Ադրբեջանի հետ ինքը համաձայնեցնելու է իր բոլոր քայլեր։ Իմ պատկերացմամբ, դա ստացվում է նախապայման։ Դրա համար այս գործընթացը պետական մակարդակով շատ զգույշ պետք է տանել, որպեսզի հանկարծ չհայտնվենք թուրքական ծուղակի մեջ։
Հանդիպման ընթացքում ամեն մարդ իր կարծիքը հայտնեց՝ հաշվի առնելով նախորդ շրջանում հայ-թուրքական հաշտեցման փորձերը, Ցյուրիխյան արձանագրություններ և այլն։ Որոշակի փորձ կա, փորձեցինք հասկանալ, թե այսօրվա հարթության վրա որքանով է տեղավորվում, ինչ հեռանկար կարող է ունենալ այդ գործընթացը։
Panorama.am - Շատ է այսօր խոսվում, որ եթե դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատվեն Թուրքիայի հետ, տարածքային խնդիրների հարցն էլ է լուծվում։
Ա. Մելքոնյան - Իմ տեսակետը հետևյալն է. դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատումը, տարածքային ամբողջականության ճանաչումը բնավ չի նշանակում կոնկրետ սահմաններով մի երկրի ճանաչում։ Հաճախ օրինակ եմ բերում. Միացյալ թագավորությունը և Արգենտինան տարածքային վեճ ունեն Ֆոլկլենդյան կղզիների վերաբերյալ։ Երկու երկրի հետ էլ ունենք դիվանագիտական հարաբերություններ, բայց այդ երկրներից ոչ մեկի հետ չունենք փաստաթուղթ, որ այդ կղզիները ճանաչում ենք այս կամ այն երկրի տարածքում։ Նույնը Կուրիլյան կղզիների դեպքում. Ճապոնիայի հետ ունենք դիվանագիտական հարաբերություններ, արդյո՞ք փաստաթուղթ ենք ստորագրել, որ Կուրիլյան կղզիները ճանաչում ենք ճապոնական, կամ Ռուսաստանի հետ հարաբերվելիս ասո՞ւմ ենք ռուսական։
Կարծում եմ՝ դրանք տարբեր բաներ են։ Միջազգային իրավունքի մասնագետները դա ավելի խորությամբ կբացատրեն։ Այդ իմաստով, պետք է մեր մոտեցումը լինի՝ դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատումը կոնկրետ, օրինակ, Կարսի պայմանագրի վերավավերացում չընկալել, որն արդեն կոնկրետ սահմաններին է վերաբերում։
Panorama.am - Տարիներ շարունակ ուսումնասիրելով Թուրքիայի պատմությունը՝ ի՞նչ եք կարծում, ի վերջո, սկսված գործընթացն արդյունք կտա՞։
Ա. Մելքոնյան - Դժվարանում եմ ասել, որովհետև մենակ, ըստ երևույթին, Հայաստան-Թուրքիայով չէ պայմանավորված։ Կան նաև այլ հանգամանքներ, կա Ադրբեջան։ Օրինակ, Ցյուրիխյան արձանագրությունների վավերացումը տեղի չունեցավ թուրքական կողմում Ադրբեջանի բարձրացրած վայնասունի պատճառով։ Նրանք գտնում էին, որ իրենց հետ համաձայնեցված չէին, ոտնահարված էր իրենց շահերը, թեպետ այդպես չէր, բայց, ի վերջո, Թուրքիայի վրա ազդեցություն գործեց։ Հիմա նրանց հարաբերություններն ավելի սերտ են։
Դժվար է ասել, թե ինչ ճակատագիր կունենա ներկայիս գործընթացը։ Կամ՝ եթե հայկական կողմին այնպիսի պահանջներ ներկայացնեն, որոնք անընդունելի լինեն, հայկական կողմը մերժի, դա էլ կլինի գործընթացի ձախողում։
Այսօրվա դրությամբ տպավորությունս այնպիսին է, որ կողմերը նախապայմաններից չեն խոսում, որովհետև գործընթացը նոր է սկսվում, այն ունի առայժմ ճանաչողական բնույթ։
Panorama.am - Այսինքն, գործընթացի ինչ-որ կետից հնարավոր է նախապայմանների մասին խոսե՞ն։
Ա. Մելքոնյան - Ենթադրում եմ։ Թուրքերին լավ ճանաչելով, չեմ կարծում, հանկարծ թուրքերը փոխվել են, մոռացել են նախապայմանները, կամ նոր նախապայման է առաջացել, այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցքը», որն ուղղակիորեն չի վերաբերում Թուրքիային, բայց իրենց շահերը ևս շոշափում են, քանի որ եթե ճանապարհը բացվի այն էլ միջանցք կոչված արտոնյալ կարգավիճակով, ինչպես իրենք են ուզում, Թուրքիան ուղղակի ելք է ունենում դեպի Ադրբեջան։ Եթե օրակարգ բերեց նման հարց, բնական է՝ դա կտանի փախուղի։
Panorama.am - Շնորհակալություն հարցազրույցի համար։
09:35
09:25
09:17
09:02
21:36
21:12
20:45
20:20
18:05
17:46
17:23
17:08
16:45
16:24
15:52
15:34
15:14
14:33
14:14
13:45
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | 3 | |||||
| 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | |
| 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | |
| 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | |
| 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | ||
09:35
09:25
09:17
09:02
09:56
09:45
09:37
09:26
09:17
09:02
09:53
09:38
09:27
09:13
09:02
09:58
09:45
09:35
09:27
09:13
09:04
09:59
09:46
09:37
09:25
09:14
09:02
09:56
09:45
09:36
09:23
09:09
09:56
09:42
09:25
09:13
09:02
09:58
09:44
09:36
09:27
09:13
09:02
09:45
09:36
09:25
09:16
09:02
09:58
09:45
