Ինչ ազդեցություն կունենան Ռուսաստանի դեմ պատժամիջոցները Հայաստանի տնտեսության վրա

25.02.22 | 19:48

Lragir.am-ի զրուցակիցն է տնտեսագետ Թաթուլ Մանասերյանը

Պարոն Մանասերյան, Ռուսաստանի նկատմամբ սահմանված պատժամիջոցներն ի՞նչ ազդեցություն կունենան Հայաստանի տնտեսության վրա։

Այդ հարցը պետք է դիտարկել երկու տեսանկյունից։ Եթե պատժամիջոցները երկար ժամանակ տևեն, ապա Հայաստանի տնտեսության վրա բացասական ազդեցությունն ակնհայտ է լինելու։ Եթե կարճաժամկետ լինեն, կողմերի միջև հանգուցալուծում լինի, ապա ոչ միայն Հայաստանի, այլ նաև Ռուսաստանի տնտեսությունը շատ չի տուժի։ Բայց ես կարծում եմ, որ պատժամիջոցները կարող են մի քիչ երկարել։ Իհարկե, պետք է հաշվի առնել հետևյալը, որ տվյալ պարագայում դրանք միակողմանի չեն կարող լինել։ Փորձը ցույց է տվել, որ փոխկապակցված աշխարհում անպայման նաև բումերանգի էֆեկտն է աշխատում։ Քանի որ նաև Արևմուտքը բազմաթիվ թելերով ներկա է ռուսական շուկայում, ուստի, և բանկային համակարգին ուղղված պատժամիջոցները, և տարբեր այլ խնդիրներ ունեն կողմնակի էֆեկտներ։

Ամեն դեպքում, ես կարծում եմ, որ լարվածությունը ռազմական դաշտից պետք է դուրս գա, քաղաքական դիվանգիտությունից բացի նաև տնտեսական դիվանագիտությունն է այստեղ կարևոր դեր խաղալու։ Չմոռանանք, որ Ռուսաստանի գազային դիվանագիտությունը բավական հղկված ու արդյունավետ է, եթե Ռուսաստանի ազգային շահերի տեսանկյունից նայենք, և, հետևաբար, կոնկրետ այս դեպքում Արևմուտքի կախվածությունը Ռուսաստանից նույնպես ակնհայտ է։ Այսինքն՝ որևէ երկիր որևէ մեկի հանդեպ քայլեր կիրառելիս, անկախ նրանից, հիմնավոր են այդ քայլերը, թե ոչ, պետք է հաշվի առնի, որ տնտեսությունները փոխկապակցված են։ Եվ այստեղ դժվար է ասել՝ որևէ երկիր ավելի շատ կտուժի, մյուսներն՝ ավելի պակաս։

Կոնկրետ Հայաստանի տնտեսության դեպքում ի՞նչ հետևանքներ կարող են լինել։

Հայաստանի վրա այս պատժամիջոցների ազդեցությունը կլինի տարբեր ոլորտներում, նաև ներդրումային ծրագրերի առումով։ Ռուսական շուկայի վճարունակության անկումը կարող է Հայաստանից արտահանվող ապրանքների ծավալները կրճատել։ Նաև տրանսֆերտներով ապրող մարդկանց եկամուտները կնվազեն։ Կարծում եմ՝ Հայաստանում 10 տոկոսից ավելի է բնակչության տեսակարար կշիռը, ում վերագրվում են տրանսֆերտները։ Բնականաբար, դա էլ ազդեցություն կունենա։ Եթե ավելի երկար տևեն պատժամիջոցները, ապա Ռուսաստանում աշխատանքային շուկան նվազ հրապուրիչ կլինի արտագնա աշխատանքի մեկնողների համար։ Հնարավոր է, որ այս իրավիճակը նաև գազի գնի վրա անդրադառնա։ Այսինքն՝ ազդեցությունները շատ տարբեր են։

Կա՞ն հրատապ քայլեր, որոնք Հայաստանի կառավարությունը պետք է անի՝ մեղմելու այդ ազդեցությունը և որո՞նք են դրանք։

Իհարկե, կան քայլեր։ Կարծում եմ, որ անկախ այս իրավիճակից, կառավարությունը մշտապես պետք է հնարավորություններ փնտրի՝ դիվերսիֆիկացնելու արտաքին տնտեսական կապերը, որպեսզի թույլ չտրվի կախվածություն մեկ կամ երկու երկրից։ Մեր ազգային շահերը պահանջում են, որ նման իրավիճակների համար պահուստային տարբերակներ պետք է լինեն։ Եվ, ինչո՞ւ չէ, նաև ակտիվ գործող կապեր պետք է լինեն, տնտեսական, առևտրային նոր գործընկերներ պետք է ձեռք բերել ու զարգացնել տնտեսությունը։ Այսպիսի փոքր երկիր, ինչպիսին Հայաստանն է, կարող է կաթվածահար լինել նման ցնցումներից։ Ոչ վաղ անցյալում՝ 2008 թվականի ռուս-վրացական պատերազմի ժամանակ ընդամենը 2-3 օրվա ընթացքում ծանրագույն հարված հասցվեց Հայաստանի տնտեսությանը։ Այսինքն՝ մենք պետք է իսկապես փնտրենք նաև համագործակցության այլ աղբյուրներ։v