Պաշտպանության նախկին փոխնախարար Անդրանիկ Քոչարյանն անդրադառնում է ապրիլյան քառօրյա պատերազմի դասերին, թե ինչ հետևություններ պետք է արվեն ու ինչ քայլեր ձեռնարկվեն: Ըստ նրա` առաջին հրատապ քայլը կոռուպցիայի դեմ պայքարն է և այդ փողերը բանակին ուղղելը: «Դա գողացածը հետ վերադարձնելն է, իսկ այսօր այդ ֆինանսների կարիքն ամենաշատը ունի բանակը, որովհետև լավ սպառազինությունը նաև լավ փողեր է պահանջում: Այդ փողերը կամ պետք է տնտեսությունից հանես, կամ պետք է թոշակառուներից վերցնես: Բայց մենք գիտենք, որ Հայաստանում կան փողեր, որոնք դարձել են դղյակներ, դարձել են մեքենաներ` անթիվ, անհամար»,- ասաց Ա. Քոչարյանը:
- Պարոն Քոչարյան, տեղեկությունը, որ մենք կռվում ենք 80-ականների զենքով, ոչ միանշանակ ընդունվեց, չնայած այն փաստին, որ դա Հայաստանի մասով չէր և երկրորդ, որ այդ հայտարարությունը արտաքին լսարանի համար էր:
-Սկսենք 80-ականների զենքից. 80-ականների զենքով մենք կռվել ենք 90-ականներին և այդ զենքով մենք ունեցել ենք հաղթանակներ: Բայց այն ժամանակ նման զենքով կռվում էր նաև հակառակորդը: Եվ, ըստ իս, որքան էլ արտաքին լսարանի համար հնչեցված տեսակետ լիներ, այնուամենայնիվ, այսօր պետք է ի մի բերենք մեր Զինված ուժերը` այսօրվա վիճակը և զարգացման հեռանկարները: Իսկ ամենակարևորը` ամեն ինչ անենք, որպեսզի ԶՈԻ զարգացումը լինի ոչ միայն բնականոն, այլև սրընթաց: Դրանում անչափ կարևոր դեր ունեն սպառազինության տեսակը, ձևը, նշանակությունը: Ես կարծում եմ, որ մենք չենք կարող տեղում կանգնել, մանավանդ, որ արդեն տեսանելի է, որ հակառակորդի սպառազինությունն ավելին է, քան մերը: Նրանք այս սպառազինությունների հիման վրա վերակառուցման են ենթարկել իրենց բանակը, և այս քառօրյա պատերազմի ընթացքում պարզ երևաց, որ գործ ունենք ոչ թե 90-ականների, այլ արդեն որոշակի պատրաստվածություն ձեռք բերած հակառակորդի հետ: Ակնհայտ էր նաև, որ թե՛ երկրի ներսում և թե՛ երկրից դուրս մեր քայլերը պետք է համահունչ լինեն` մեր ռազմական դոկտրինի շրջանակներում, որը, ի դեպ, միգուցե փոփոխությունների ենթարկվելու կարիք ունենա: Եվ այսօր մենք ոչ միայն պետք է ամրացնենք մեր պաշտպանական դիրքերը, այլև ունենանք բանակում այնպիսի կառույցներ, որոնք բլից` արագ արձագանքման հնարավորություն կունենան և կկարողանան այդ խնդիրը լուծել: Այսինքն` հարձակվողական բնույթի ստորաբաժանումների անհրաժեշտության խնդիր եմ տեսնում, ինչը լուծելու համար պետք է մոբիլիզացնել ներքին ռեսուրսներն ու տնտեսության մեջ եղած հնարավորությունները: Դա հեշտ խնդիր չէ, բայց երբ մենք ասում ենք «միասնություն», ապա այդ միասնությունը պետք է լոկ հայտարարություն չլինի, այլ այն պետք է սպասարկվի և դրա համար պետք է ներդրումներ արվեն: Եվ Ձեր մատնանշած մեքենաներն էլ պետք է փոխարինվեն մեր զինվորի համար հնարավորություններով, որպեսզի նա ավելի պաշտպանված լինի, որպեսզի նրան խոցելը լինի շատ դժվար, ինչպես աշխարհի ցանկացած բանակ սպառազինում է իր Զինված ուժերն ու առաջին հերթին` զինվորին: Որպեսզի ոչ թե մի ակնթարթում կորցնենք մեծ քանակությամբ զինվորներ, այլ զինվորների կյանքի երկարացման խնդիրը լուծվի:
-Դա ինչ-որ կերպ կապվա՞ծ է սպառազինությունների մակարդակի հետ:
-Բնականաբար, սպառազինությունը շատ կարևոր է այդ խնդիրը լուծելու համար: Եվ այսօրվա զինվորն իր արսենալում պետք է ունենա այնպիսի գործիքներ, որով կարողանա մարտի ընթացքում իր կյանքի տևողության խնդիրը լուծել: Չբացենք շատ փակագծեր, այդ մասին զինվորական բոլոր մասնագետները շատ լավ գիտեն: Բայց սրանք անհրաժեշտ ծախսեր են, որոնք պետք է արվեն, եթե չեն արվել, ապա հիմա պետք է ոչ թե մեղավորներ փնտրել, այլ անմիջապես այդ խնդրի լուծմանը ձեռնամուխ լինել:
Ինչ վերաբերում հարցին, թե չկան դրա համար ֆինանսական ռեսուրսներ: Այս օրերի ընթացքում շատ պարզ լուծումներ թե՛ հասարակության, թե՛ մամուլի, թե՛ անհատների ու թե՛ քաղաքական ուժերի կողմից տրվել են, և բոլորը միաբերան ասում են, որ երկրում ինչ-որ բան այն չի եղել, որ երկրում ինչ-որ բան շատ է թալանվել: Եվ չնայած, պետության մեջ ընդհանրապես թալանը պետք է բացառել, կրկնում եմ` պետք է դասեր քաղել: Իսկ այդ միջոցները գտնելու համար պետք էֆեկտիվ պայքար մղել կոռուպցիայի դեմ: Մենք գիտենք, որ այն Հայաստանում շատ բարձր մակարդակ ունի, և այդ պայքարի արդյունքում կարող ենք ստանալ լրացուցիչ միջոցներ, որոնք պետք է անմիջապես նպատակային ու հասցեական մղվեն բանակի այդ խնդիրների լուծմանը:
-Այսինքն` կուլակաթափությու՞ն:
- Ոչ, դա կուլակաթափություն չէ: Դա գողացածը հետ վերադարձնելն է, իսկ այսօր այդ ֆինանսների կարիքն ամենաշատն ունի բանակը, որովհետև լավ սպառազինությունը նաև լավ փողեր է պահանջում: Այդ փողերը կամ պետք է տնտեսությունից հանես, կամ պետք է թոշակառուներից վերցնես: Բայց մենք գիտենք, որ Հայաստանում կան փողեր, որոնք դարձել են դղյակներ, դարձել են մեքենաներ` անթիվ, անհամար: Պաշտոնյաների հայտարարագրերը, երբ նայում ես, պարզ երևում է, որ այդ փողերը չէր կարող միջին պետական չինովնիկը ունենալ: Պետությունը այդ խնդիրը պետք է լուծի լայնածավալ պայքար մղելով կոռուպցիայի շրջանակներում` մաքրելով իր շարքերը և ժողովրդի մեջ հույս արթնացնելով, որ մի օր արդարությունը, այնուամենայնիվ, լինելու է այս երկրում:
-Այս քայլերը բոլոր ժամանակներում պետական կառավարման օղակների կողմից ոչ պոպուլյար են և մյուս կողմից կարող են դիտվել պոպուլիստական: Այսինքն` դա ի սկզբանե չի կարող դատապարտված լինել:
- Ոչ, այստեղ պոպուլիզմ չկա, պարզապես պետք է պետական պաշտոնյան իր պաշտոնը չօգտագործի հարստանալու համար: Եթե հարստացել է, նշանակում է, որ ինչ-որ տեղ ինչ-որ մեկը աղքատացել է: Եթե ես այսօր կարդում եմ հայտարարություն այն մասին, որ՝ գիտեք ինչ, զինվորին անհրաժեշտ է ոչ միայն սպառազինություն, այլ քնապարկեր, գուլպա, ապա չգիտեմ, թե ուր ենք հասել: Սրանք խնդիրներ են, որոնք խոսում են արդեն ոչ թե 80-ականների զենքի մասին, այլ կենցաղային խնդիրների ու էլեմենտար պայմանների: Այստեղ ոչ մի պոպուլիզմ չկա, պարզապես պետք է լուծել այդ հարցերը: Եթե մենք սա լուծում ենք, նշանակում է` լուծել երկրում արդարության խնդիրը: Մենք ոչ մի տեղ չենք հասնի, եթե այս խնդիրները չլուծենք: Մեզ կմնան այս հանդիպումները (նկատի ունի` Սերժ Սարգսյան-Լևոն Տեր-Պետրոսյան- Tert.am) և ժողովրդին հերթական անգամ կհիասթափեցնենք, իսկ պատերազմը իմ կարծիքով` ոչ թե ավարտվել է, այլ ժամանակավոր դադար է ստացել: Իսկ հաջորդ փուլին պատրաստվելու համար շատ քիչ ժամանակ ունենք: Շատ քիչ:
- Ըստ Ձեզ, ինչո՞ւ այդ հրադադարի պայմանավորվածությունը ձեռք բերվեց Մոսկվայում:
- Դա խոսում է այն մասին, որ Մոսկվան այս տարածաշրջանում ունի կողմերի գործողությունների վրա ներազդելու ավելի մեծ հնարավորություններ, քան Մինսկի խմբի մյուս անդամները: Իհարկե, լավ կլիներ, որպեսզի դրան ներգրավված լինեին ՄԽ բոլոր կողմերը, բայց այստեղ ավելի վատ էր այն, որ հրադադարի այդ պայմանագրից հերթական անգամ դուրս մնաց Արցախը: Եվ կարծում եմ` 94 թվականի պայմանագիրը շատ ճիշտ ձևաչափով էր, պետք էր պահպանել այն և ամեն ինչ անել, որպեսզի եթե դրա ստորագրման վայրը Մոսկվան էր, ապա գոնե Արցախը մասնակցեր որպես կողմ: Այն պարզ պատճառով, որ այդ պատերազմական գործողությունները ոչ թե Հայաստանի սահմանում են տեղի ունենում, այլ Արցախի: Այնպես որ, երբ ժամանակին այն ստորագրում էր Արցախը, դա հնարավորություն էր տալիս նաև պատասխանատվություն կրել ստորագրած պայմանագրի համար: Այսօր դա ինչ-որ տեղ անվստահություն է առաջացնում նաև մեր ներսում, որովհետև այդ խնդիրն էլ պետք է լուծվի: Եվ դա կախված է նրանից, թե Հայաստանի իշխանությունը արտաքին քաղաքական բեմահարթակում ինչպես կդնի իր պահանջները և ինչ ուժ կզգա իր թիկունքում: Իսկ դա զգալու համար, պետք է երկրի ներսում ինչ-որ բան կարգավորել: Բայց դա, կրկնում եմ, ուժ կփոխանցի օրվա իշխանություններին` Արցախի հետ միասին լուծելու ոչ միայն զինադադարի` տվյալ պահի օրհասական խնդիրը, այլ խնդիրներ ավելի երկարատև ժամանակահատվածի համար: Սա էլ, իր հերթին, հնարավորություն կտա տարիների ընթացքում մեր կուտակած խնդիրները արագորեն շտկել:
- Խոսեցիք ՌԴ-ի դերի մասին, ամեն դեպքում Ռուսաստանն է, որ զենք է վաճառում Ադրբեջանին: Եվ շատերը ասում են, որ պետք է վերանայվեն մեր անվտանգության համակարգերը՝ ՌԴ-ի հետ ռազմավարական գործընկերությունը: Եվ, առհասարակ, ի՞նչ տվեց այս օրերին ՀԱՊԿ-ը և ի՞նչ կարող էր տալ:
- ՀԱՊԿ-ը մեզ ոչինչ չի տվել, ՀԱՊԿ-ը ինչ տվել է, տվել է Ռուսաստանին: Այս բոլոր կառույցները` Եվրասիական տնտեսական միություն, ՀԱՊԿ, դրանք բոլորն այս պահին ուղղված են եղել Ռուսաստանի քաղաքական շահի սպասարկմանը: Եվ մեզ ինչ-ինչ ճնշումների արդյունքում կարողացան ներառել այդ կառույցներ, բայց կյանքը ցույց տվեց, որ դրանք մեզ ոչինչ չտվեցին, բացի դատարկ հայտարարություններից: Ավելին` այդ շրջանակներից եղան անգամ հայտարարություններ` հօգուտ Ադրբեջանի: Եվ, իհարկե, Հայաստանն իր արտաքին քաղաքական բացթողումները պետք է վերանայի, բայց դա անել կարողանալու համար պետք է կարողանա իր խնդիրները երկրի ներսում լուծել: Դա համալիր ծրագիր պետք է լինի, որը լուծելու համար երկրում միասնություն է պետք, իսկ միասնության հասնելու համար էլ, ինչպես ասացի, պետք է հասնել արդարության: Բայց այս միասնությունը օդի մեջ ասված խոսքեր չեն, գործողություններ են, որոնք արդեն այսօր պետք է տեսանելի լինեին մեր շարքային քաղաքացու համար:
Այս պահի դրությամբ, այ, հենց հիմա, երբ ինձնից հարցազրույց եք վերցնում, կատարված որևիցե տեսանելի գործողություն չեմ տեսնում, բացի որոշ փակ դռների հետևում քննարկումներից, իսկ փակ դռներն այս պահին այնքան էլ արդյունավետ ձևաչափ չեն: Խոսքս պառլամենտում ու այլ ինստիտուտներում քննարկումների մասին է, և հիմա, այն բացառիկ համախմբվածությունը, որը ի ցույց դրեց մեր ժողովուրդը, անկախ մեր երկրի ներսում առկա բոլոր դրսևորումներից, պետք է դարձնել մշտական գործող ձևաչափ:
-Իսկ ռուս-հայկական հարաբերությունները ընդհուպ մինչև ռազմավարական գործընկերություն վերանայելու անհրաժեշտություն տեսնո՞ւմ եք:
- Ռազմավարական գործընկերոջ հետ հարաբերությունները պետք էր այնպես ձևավորել, որ ռազմավարական գործընկերն էլ զգար, որ ունի հավասար ռազմավարական գործընկեր: Այսինքն` սա պետք է զգար ոչ միայն Հայաստանը, այլև Ռուսաստանը: Մենք այս տարիների ընթացքում մեր ինքնիշխանության որոշ էլեմենտներ կորցրել ենք, և Ռուսաստանն արդյունավետ կերպով դրանից օգտվել է: Այդ թվում` կորցրել ենք մեր տնտեսական հնարավորությունները «Գույք պարտքի դիմաց»-ի շրջանակներում շատ բաներ տալով Ռուսաստանին, և այսօր Ռուսաստանի ներկայությունը Հայաստանի տնտեսության մեջ հսկայական է և ըստ որում` հիմնական ճյուղերում: Շարունակեմ. Ռուսաստանի քաղաքական ազդեցությունը Հայաստանի իշխանությունների վրա գնալով մեծացել է, և դա արդյունք է եղել մեր ինքնիշխանության կորստի: Մենք Ռուսաստանի հետ հավասար պարտնյորներ չենք եղել: Դրա համար էլ ՌԴ-ն, երբ զենք է վաճառում և ասում, որ մենք վաճառում ենք և՛ նրանց, և՛ ձեզ, այստեղ` Հայաստանում գտնվում են ՌԴ-ի շահերը բազում սպասարկողներ, որոնց կարող եմ անվանել ռուսական նախկին գործակալներ կամ ռուսական շահը սպասարկող 5-րդ շարասյուն Հայաստանում: Մարդիկ, որոնք Հայաստանի շահն ու մեր զինվորի կյանքը դրել են մի կողմ և առավոտից իրիկուն ասում են` «իհարկե, ռուսները պետք է զենք վաճառեն մեր թշնամուն» և չեն տալիս այն հարցի պատասխանը,թե մահացած զինվորի համար ո՞վ պետք է պատասխան տա: Միայն ծնողները և երկի՞րը, իսկ այն երկիրը, որը վաճառել է այդ զենքը, որով կրակել են զինվորին, նա պատասխանատվություն չի՞ կրում սրա համար:
Ամփոփելով ասեմ, որ ըստ իս մեր պետությունն ու իշխանությունը պետք է որոշակի դեմարշ իրականացնեն Ռուսաստանի այս գործողությունների նկատմամբ և Ռուսաստանը պետք է զգա, որ ինքն այլևս երբեք չի կարող աջակցություն ունենալ Հայաստանում նման բաներից հետո:
Եվ հրադադարի հաստատումն էլ … տպավորություն էր, որ նույն կետից էր սկսված: Այսինքն` նման գործողությունները սկսելուց առաջ սկսողը միշտ ունենում է որոշակի արտաքին աջակցության ակնկալիք, և ակնհայտ է, որ Ադրբեջանը գտել էր այդ աջակցությունը, գտնելուց հետո պլանավորել այս՝ շատ հեռահար նպատակ ունեցող գործողությունը, և այն իրականացրեց` ունենալով այդ աջակցությունը: Եվ ինչ-որ ուժեր էլ կարողացան մեկ հեռախոսային զանգով կանգնեցնել այդ գործողությունները և դա կատարվեց Մոսկվայում: Դատողությունները թողնում եմ Ձեզ:
Ավելին՝ Tert.am
09:45
09:19
09:02
13:39
11:09
10:44
10:19
10:02
14:25
14:10
14:00
13:43
13:25
13:09
12:48
12:26
11:33
11:03
10:33
10:02
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | ||||||
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | |
09:55
09:44
09:33
09:15
09:01
09:56
09:45
09:33
09:16
09:02
09:55
09:26
09:12
09:01
09:55
09:46
09:32
09:15
09:02
09:55
09:45
09:32
09:15
09:01
09:56
09:46
09:33
09:24
09:17
09:01
09:46
09:35
09:22
09:12
09:00
09:56
09:43
09:32
09:15
09:01
10:01
09:46
09:36
09:26
09:13
09:01
09:45
09:33
09:17
09:01
