Թուրքիայի հայ համայնքի ներկայացուցիչ, Ստամբուլում ծնված և Գերմանիայում բնակվող սյունակագիր Ադամ Սարգիսը ներկայացրել է ամենատարբեր բնագավառներում Թուրքիայի զարգացմանը նպաստած հայերի մասին հոդված, որում պատմում է այն հայերի մասին, առանց որոնց Թուրքիան գուցե և չկայանար որպես պետություն:
Ստորև ներկայացնում ենք Ադամ Սարգիսի` թուրքական Aykiridogrular.com կայքում հրատարակված հոդվածի հայերեն թարգմանությունը:
«Ովքե՞ր են նպաստել թուրքական թատրոնի ստեղծմանը, ո՞վ է զարգացրել ժամանակակից թուրքերենը, ո՞վ է Աթաթուրքին զգուշացրել անգլիացիների կողմից նախապատրաստվող մահափորձի մասին: Կարծում եմ այս տեղեկությունները կիսելը օգտակար կլինի:
Մարտիրոս Մընակյան (1837-1920)
Թուրքական թատրոնի առաջին ներկայացուցիչներից մեկը` Մարտիրոս Մընակյանը առաջին անգամ բեմ է բարձրացել 1837 թ.-ին: 1862թ.-ին Մոլիերի «Ագահը» պիեսի հիման վրա բեմադրված ներկայացման մեջ խաղացել է երիտասարդ աղջիկ Գեսիրայի դերը, քանի որ այդ ժամանակ թուրքական թատրոնում կին դերասանուհի չէր գտնվել:
Հակոբ Վարդովյան (1840-1891)
Գյուլլու Յակուբ անվամբ հայտնի թատերական գործիչը 1860թ.-ին հիմնադրել է Օսմանյան թատրոնը և երկար տարիներ ղեկավարել այն: Կրթել է անթիվ թուրք թատերական գործիչների: Գյուլլու Յակուբը համարվում է Օսմանյան թատրոնի համար դեպի արևմտյան և եվրոպական թատրոն պատուհան բացողը:
Տիգրան Չուխաջյան (1837-1898)
Երաժիշտ, կոմպոզիտոր Տիգրան Չուխաջյանը ծնունդով Ստամբուլից էր, կրություն էր ստացել Միլանում և հետագայում կարևոր դեր է խաղացել օսմանյան օպերայի պատմության մեջ:
1870թ.-ին հեղինակել է մի շարք հայտնի օպերային ստեղծագործություններ, որոնց թվում է նաև
«Արիֆի սուտը» և «Արշակ Երկորդ» հայտնի օպերաները:
Չուխաջյանը Թուրքիայի օպերային թատրոնի հիմնադիրն է:
Հակոբ Մարթայան / Դիլաչար (1895-1979)
Թուրքական լեզվի ասոցիացիայի առաջին գլխավոր քարտուղար Հակոբ Մարթայանը, լեզվաբաններ Ստեփան Գուրդիքյանի և Սիմգեշյանի հետ միասին մասնակցելով 1932թ.-ին Ստամբուլի Դոլմաբահչե պալատում թուրքերեն լեզվին նվիրված առաջին կոնֆերանսին, հանդես է եկել «նոր» թուրքերենի մշակման վերաբերյալ մի շարք առաջարկներով: Կոնֆերանսին հայ լեզվաբանը մասնակցել է անձամբ Աթաթուրթի հրավերով: 1934թ.-ին Աթաթուրքը Հակոբ Մարթայանին է առաջարկում «Դիլաչար» (բառացիորեն նշանակում է լեզուն բացող) ազգանունը` արդի թուրքերեն լեզվի զարգացման մեջ ունեցած մեծ ավանդի համար: 1936-1951թթ.-ին Անկարայի համալսարանում, լեզվի, պատմության և թուրքագիտության դասեր տվող Դիլաչարը նպաստել է ժամանակակից թուրքերենի լատինատառ այբուբենի ստեղծմանը: 1942-1960թթ.-ին` թուրքերեն հանրագիտարանի պատրաստման ընթացքում եղել է գլխավոր խորհրդատու։
Պերճ Թյուրքեր Քերեստեջյան (1870-1949)
Պերճ Քերեստեջյանը թուրքերեն առաջին տնտեսական բառարանի ստեղծող Պետրոս Քերեստեջյանի որդին է: Երկար տարիներ ղեկավարել է Օսմանյան բանկը։ Աթաթուրքի՝ դեպի Սամսուն ճանապարհորդությունից առաջ հասցրել է վերջինիս զգուշացնել անգլիացիների կողմից Աթաթուրքի դեմ նախապատրաստվող մահափորձի մասին: Աթաթուրքը որպես շնորհակալություն վերջինիս շնորհել է Թյուրքեր ազգանունն ու նպաստել, որպեսզի Պերճ Քերեստեջյանը պատգամավորական մանդատ ստանա:
Էդգար Մանաս (1875-1964)
Ուսանել է Վենետիկի Մուրադ Ռաֆայելայանի անվան քոլեջում, այնուհետև ավարտել է Պադովայի կոնսերվատորիան: Կատարել է Թուրքիայի «Անկախության հիմն»-ի նոթագրումը: Աշխարահռչակ մի շարք դասական գործերի կողքին ունի նաև թուրքերեն և հայերեն բազմաթիվ ստեղծագործություններ:
Համբարձում Լիմոնջյան (1768-1839)
Հայտնի երգչախմբային ղեկավար Լիմոնջյանը թուրքական երաժշտության մեջ ներդրել է «Համբարձումյան նոտաներ»-ի համակարգը, որի շնորհիվ կարողացել է փրկել բազմաթիվ ժողովրդական երգեր: Թուրքիայի հայկական եկեղեցիներում մինչ օրս օգտագործվում են «Համբարձումյան նոտաներ»-ը»:
13:17
13:05
12:58
12:53
12:37
12:15
12:03
11:48
11:35
11:22
11:03
10:45
10:26
10:04
09:45
09:32
09:23
09:15
09:02
00:00
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | ||
| 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | |
| 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | |
| 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | |
| 28 | 29 | 30 | 31 | ||||
09:45
09:32
09:23
09:15
09:02
10:06
09:53
09:46
09:35
09:24
09:13
09:01
09:25
09:14
09:02
09:58
09:45
09:34
09:26
09:13
09:02
09:02
09:45
09:35
09:27
09:12
09:01
09:45
09:34
09:26
09:14
09:02
10:05
09:53
09:45
09:34
09:26
09:13
09:01
09:56
09:34
09:26
09:15
09:02
09:56
09:46
09:34
09:23
09:14
09:02
