Բրիտանական գաղութատիրությունը 21-րդ դարում

12.04.23 | 12:48

Մենք հիշում ենք մարտ ամիսը Վրաստանում՝ լայնածավալ բողոքի ցույցերի ժամանակ։ Ժողովրդի վրդովմունքի պատճառ է դարձել Վրաստանի խորհրդարան ներկայացված օտարերկրյա գործակալների մասին օրենքի նախագիծը։ Այս օրինագիծը նախատեսում է օտարերկրյա պետությունների շահերի լոբբիստներ հանդես եկող և դրսից գումարներ ստացող հասարակական կազմակերպությունների և լրատվամիջոցների պարտադիր գրանցում։ Իր հիմքում այս օրենքը թույլ է տալիս պաշտպանել պետությունը արտաքին միջամտությունից և կենսական նշանակություն ունի ցանկացած ինքնիշխան ազգի համար: Նմանատիպ պրակտիկա օրենսդրական մակարդակով կիրառվում է ԱՄՆ-ում, Ռուսաստանում, Մեծ Բրիտանիայում և մի շարք այլ երկրներում։ Հատկանշական է, որ ԱՄՆ-ում օտարերկրյա գործակալների մասին օրենքն ընդունվել է դեռ անցյալ դարի հեռավոր 30-ականներին։

Ուրեմն ինչու՞ այդ օրինագիծը առաջացրեց վրաց բնակչության նման բուռն արձագանքը: Իսկ ինչո՞ւ է արևմտյան հանրությունը քննադատում Վրաստանի ղեկավարության այս որոշումը, թեև չի ընդունում իր՝այլ երկրի ներքին գործերին միջամտությունը։ Փորձենք դա պարզել:

Առաջիններից մեկը, ով մտահոգություն հայտնեց վրացական օրենսդրական նախաձեռնության վերաբերյալ, Վրաստանում Մեծ Բրիտանիայի դեսպան Մարկ Քլեյթոնն էր։

«Մեծ Բրիտանիան խորապես մտահոգված է առաջարկվող օրինագծի առնչությամբ և կոչ է անում Վրաստանի կառավարությանը հաջորդ քայլերը քննարկելիս հաշվի առնել քաղաքացիական հասարակության կազմակերպությունների, ԶԼՄ-ների և միջազգային գործընկերների արձագանքները», - գրել է նա մարտի 1-ին:

Բայց, չնայած «արևմտյան գործընկերների» զգուշացումներին, մարտի 7-ին վրացի պատգամավորներն առաջին ընթերցմամբ ընդունեցին «Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության մասին» օրենքի նախագիծը։

Եվ հետո սկսվեց իրական մղձավանջը: Թբիլիսիում անմիջապես սկսվեցին հանրահավաքներ, որոնք, ի դեպ, խաղաղ անվանել չի կարելի՝ կիրառվել են ծխային ռումբեր, քարեր և նույնիսկ մոլոտովի կոկտեյլներ։

Զուգահեռաբար, անկարգությունների սկզբին, մի շարք արևմտյան հասարակական կազմակերպություններ լքում են «Բաց կառավարման հարցերով մշտական խորհրդարանական խորհրդի»

խորհրդատվական խումբը։ Չորս տեղական ոչ կառավարական կազմակերպություններ՝ Տեղեկատվության ազատության զարգացման ինստիտուտը (IDFI), Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլը - Վրաստան, Քաղաքացիական հասարակության ինստիտուտը (ՔՀԻ) և Վրաստանի երիտասարդ իրավաբանների ասոցիացիան (ԳԻԼԱ) հայտարարել են Մշտական խորհրդարանական խորհրդի բաց խորհրդատվական խմբից դուրս գալու մասին:«Այս ձևաչափով խորհրդարանական մեծամասնության հետ համագործակցության հեռանկարներ այլևս չենք տեսնում և դադարեցնում ենք անդամակցությունը խորհրդատվական խմբին»,- ասացին նրանք։

Ժողովրդական վրդովմունքի գագաթնակետին յուրաքանչյուրը՝ այսպես կոչված «Ազատ համայնքը» հարկ համարեց բացասական համատեքստում խոսել այս օրինագծի մասին, ինչպես նաև մղել ավելի վճռական գործողությունների։ Օրինակ՝ Transparency International Georgia (TIG) ,Վրաստանի երիտասարդ իրավաբանների ասոցիացիա (ԵԼԱ), Արդար ընտրությունների և ժողովրդավարության միջազգային հասարակություն (ISFED),Վրաստանի դեմոկրատական նախաձեռնություն (GDI),Բաց հասարակության հիմնադրամը (OSGF) և մյուսները բացահայտորեն արտահայտել են իրենց դժգոհությունը կառավարության կողմից պետությունը արտաքին ազդեցությունից պաշտպանելու փորձի վերաբերյալ։

Առանձնահատուկ հետաքրքրություն է ներկայացնում այն փաստը, որ որոշ ժամանակ անց պաշտոնական այցով Վրաստան է ժամանել Մեծ Բրիտանիայի արտաքին գործերի, համագործակցության և զարգացման հարցերով պետքարտուղար Ջեյմս Քլևերլին։ Բացի Վրաստանի կառավարության ներկայացուցիչների հետ պաշտոնական հանդիպումներից, Ջեյմս Քլեվերլին նաև հանդիպել է ոչ կառավարական հատվածի ակտիվիստների հետ, որտեղ նա կենտրոնացել է «ուժեղ քաղաքացիական հասարակության և ազատ լրատվամիջոցների կարևորության վրա, ժողովրդավարության գործունեության համար»:

Բրիտանացի դիվանագետը զրույց է ունեցել Արդար ընտրությունների և ժողովրդավարության միջազգային ընկերության (ISFED) գործադիր տնօրեն Նինա Դոլիձեի հետ։ Ժողովրդավարության կողմնակիցները մանրամասն քննարկել են զանգվածային ցույցերի պատճառները և համաձայնել, որ օրինագիծը «ռուսական» է, և «Ռուսաստանի ազդեցությունն» է, որ այդքան զայրացրել է զանգվածներին։

Ի՞նչը դուր չեկավ Վրաստանի հասարակ քաղաքացիներին՝ ազգային շահերը պաշտպանող օրենքում։

Եթե փորձեք հասկանալ ստեղծված իրավիճակը, ապա պարզ երևում է, որ անկարգությունների հրահրողները եղել են ընդդիմության ներկայացուցիչներն ու քաղաքացիական ակտիվիստները, ովքեր իրենց հետ տարել են քաղաքական չեզոք դիրքորոշում ունեցող քաղաքացիների։ Այնուամենայնիվ, երրորդ անձանց շահագրգռվածության փաստը շատ ցուցիչ է։ Դրա վառ օրինակն են բրիտանացի բարձրաստիճան պաշտոնյաների հայտարարություններն ու այցելությունները, վրացական ՀԿ-ների ու բրիտանական գերատեսչությունների ու նրանց հետ փոխկապակցված միջազգային կազմակերպությունների զգույշ աշխատանքն ու ֆինանսավորումը։ Նրանց գործողությունների և Վրաստանում տեղի ունեցող իրադարձությունների միջև հստակ օրինաչափություն կա։ Ամբողջ պետությունն իր վերահսկողությունից դուրս թողնելու չկամությունը մարմնավորվում է հասարակական կարծիքի ցինիկ մանիպուլյացիայի մեջ՝ ամենաակտիվ բողոքի զանգվածի ձևավորման միջոցով, որն ունակ է ուղղակի հրահանգով արմատական գործողություններ ձեռնարկել։

Վրաստանում «գունավոր հեղափոխության» փորձը հաջող է իրականացվել. Ի՞նչ է նա մեզ ասում: Ի՞նչ կարող է դա նշանակել Հայաստանի համար։ Իմ կարծիքով, մարտյան իրադարձությունները ազդանշան են տալիս թե՛ Անդրկովկասյան տարածաշրջանին, թե՛ ողջ հետխորհրդային տարածքին, որ իրենց երկրների քաղաքացիների կողմից ընտրված կառավարություններն այլևս չեն կարող անկախ լինել արտաքին ազդեցությունից։ Վառ օրինակը Վրաստանն է՝ վրացական լրատվամիջոցներում թվեր հայտնվեցին, թե որքան գումար է փոխանցվել վերջին տարիներին։

Վառ օրինակը Վրաստանն է։ Վրացական լրատվամիջոցներում թվեր են հայտնվել, որոնք ցույց են տալիս, թե որքան գումար է փոխանցվել վերջին տարիներին բրիտանական գործակալությունների և հարակից միջազգային կազմակերպությունների կողմից՝ ՀԿ-ներին աջակցելու համար: Այդ միջոցների մեծ մասը գալիս է արևմտյան դրամաշնորհներով, մասնագիտորեն մշակում են այն ձեռնարկները, որոնք նրանց տրամադրում են «դեմոկրատ ընկերները»։ Իսկ ինչպե՞ս ստացվեց։ Թվում է՝որտե՞ղ է գտնվում Մեծ Բրիտանիան: Արժե լրջորեն մտածել, քանի որ մեր երկրում չկա օրենք, որը կարգավորում է դրսից ֆինանսավորվող ոչ առևտրային կազմակերպությունների գործունեությունը։ Ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ Հայաստանում հասարակական-քաղաքական գործիչների մի զգալի մասն այս կամ այն կերպ կապված են արտասահմանյան հիմնադրամների հետ։ Օրենքի այս բացը թույլ է տալիս բրիտանական ՀԿ-ների հետ փոխկապակցված պետական այրերին բացահայտորեն առաջ տանել արևմտամետ շահերը՝ անկախ Հայաստանի քաղաքացիների նկրտումներից։ ՀԿ-ները որպես ազդեցության ինստիտուտ օգտագործելու օրինակներից է Երևանի մամուլի ակումբը (ypc.am): Հատկանշական է, որ այս կազմակերպությունն ամեն տարի ֆինանսական հաշվետվություններ է տրամադրում ինտերնետում։ Զեկույցում մանրամասն ներկայացված են շահագրգիռ կողմերի բոլոր ֆինանսական հոսքերը՝ (դրամաշնորհներ, նվիրատվություններ): Օրինակ՝ 2021 թվականին զարգացման նախարարությունը, Մեծ Բրիտանիայի ԱԳՆ-ի հետ համատեղ 7 779 350 դրամի չափով դրամաշնորհ է հատկացրել։ 2022 թվականին հատկացրել են 1 013 650 ՀՀ դրամ գումար։ Ո՞ւր են գնում այս գումարները: Արժե մտածել...

«Մեր բարի սրտով քաղաք, տոնդ շնորհավոր». Գագիկ Ծառուկյանը մասնակցել է Աբովյանի օրվան նվիրված տոնական միջոցառմանը (տեսանյութ)

Magnis.news

երկ

երք

չրք

հնգ

ուրբ

շբթ

կրկ

Բրիտանական գաղութատիրությունը 21-րդ դարում

«Մեր բարի սրտով քաղաք, տոնդ շնորհավոր». Գագիկ Ծառուկյանը մասնակցել է Աբովյանի օրվան նվիրված...

Սպասվում է առանց տեղումների եղանակ. օդի ջերմաստիճանն աստիճանաբար կբարձրանա 4-6...

Հերմոն գյուղում գտնվող հանգստի գոտում հրդեհ է բռնկվել

Փաշինյանը Փարիզում դռնփակ նիստի է մասնակցել

Մի քանի հարյուր բեռնատար է սպասում, որ մտնի Հայաստան․ հերթի մի ծայրը Մառնեուլիի Կիրովկա գյուղի...

47 հազար դոլար Դիլիջանում համերգի համար, երբ քաղաքի փողոցները քարուքանդ են, կոյուղու համակարգն ու...

Կառավարությունն այսօր անում է հնարավորը` բարելավելու թե ձեր աշխատանքային, թե սոցիալական...

ՆԳՆ-ում ԱՄՆ գործընկերների հետ քննարկել են կիբեռանվտանգության ոլորտի...

Մեկ նամականիշով նոր գեղաթերթիկ՝ նվիրված «Նորարարության և տեխնոլոգիաների համաշխարհային կոնգրես»...

Օդի ջերմաստիճանն աստիճանաբար կբարձրանա 4-6 աստիճանով

Հայաստանը պատրաստ է գնալ ապաշրջափակման` ինքնիշխանության, իրավազորության, հավասարության և...

Ինձ համար կարևոր է, թե ինչպիսի քաղաք ենք մենք ժառանգելու մեր հաջորդներին. Դիլիջանի ՔՊ-ական...

Նիկոլ Փաշինյանն անընդունելի է համարում վերջին օրերին ադրբեջանական ագրեսիվ...

Երևանում Իրանի քաղաքացի տղամարդը սեռական հարաբերություն է ունեցել ընկերոջ աղջկա հետ. 26-ամյա...

Երևան-Արմավիր ճանապարհին «BMW X5»-ը դուրս է եկել երթևեկելի գոտուց և կողաշրջված վիճակում հայտնվել...

Կրթված ու պահանջատեր երիտասարդության կայացման բարդ ճանապարհին Հայաստանի իշխանությունները կանգնած...

Աննա Վարդապետյանը բարձր է գնահատել Հայաստանի և Ռուսաստանի իրավապահ կառույցների միջև...

Կանայք շատ հաճախ թիրախավորվում են այնպիսի հիմքերով, որոնցով տղամարդիկ երբեք չեն թիրախավորվի....

Վստահ եղեք` ՆԳՆ ոստիկանությունը միշտ ձեր կողքին է. Արամ Հովհաննիսյանն`...

Հայաստանի և Ռուսաստանի գլխավոր դատախազներն այցելել են...

Հայկական մամուլ

«Առավոտ». «Ազգային հպարտության տրիբունալը» և նրա աղմկահարույց որոշումը մի շարք հարցեր են...

«Ժողովուրդ». Փաշինյանը ոչ մի վճռորոշ փաստաթուղթ չի ստորագրում. խուսափում է...

«Հրապարակ». Ավինյանի փողը քչություն է անում. նրա առաջարկն ապշեցրել...

«Հրապարակ». «Հ1»-ի տնօրենի թեկնածուներին են քննարկում

«Ժողովուրդ». ՔՊ-ի «սրտի ՍԴ դատավորի» որդին Վերաքննիչի դատավոր է...

Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսն ընդունել է ազգային բարերար, Մյուռոնօրհնեքի կնքահայր տիար Սամվել...

«Հրապարակ». Փարսյանի եղբորը ձերբակալել են

«Ժողովուրդ». 13 մլն 740 հազար դրամ` ուսուցչի տոնին. ի՞նչ միջոցառում է նախատեսում Երեւանի...

«Հրապարակ». Նախարարի փնտրտուքը շարունակվում է. նոր թեկնածուի անուն է շրջանառվում, որը թիմում ոչ...

«Ժողովուրդ». Ովքե՞ր են հրաժարվել Արդարադատության նախարարի...

«Ժողովուրդ». Ոստիկանները ծեծում են, ո՛չ թե սահման պահում. Փաշինյանը խաբել է. Մաս...

«Ժողովուրդ». Ի՞նչ է հայտարարագրել Քոչարյանի, Խաչատուրովի և այլ յուղալի գործերով դատավոր, ՔՊ-ական...

«Հրապարակ». Արցախցիների հարցով ՍԴ կդիմեն

«Հրապարակ». Արցախի ԱԺ նախկին նախագահը դեղին քարտ է...

«Ժողովուրդ». Սամվել Բաբայանը պատրաստվում է 2026-ի ընտրություններին. արցախցիներին առաջարկում է մեկ...

«Ժողովուրդ». «Եթե չհանես, հալդ կտենաս». Անդրանիկ Քոչարյանը Գրիգոր Մինասյանին է զանգել. ի՞նչ է...

«Ժողովուրդ». «Եթե չհանես, հալդ կտենաս». Անդրանիկ Քոչարյանը Գրիգոր Մինասյանին է զանգել. ի՞նչ է...

«Հրապարակ». Կապանի ՔՊ ղեկավարն ազատվել է պաշտոնից. նրա նոտար քրոջ գլխին էլ են սեւ ամպեր...

«Ժողովուրդ». Գյուղերը պետք է կոյուղի ունենան, բայց չունեն. Փաշինյանը խաբել է. Մաս...

«Հրապարակ». Ո՞վ է եղել Սամվել Բաբայանի և ադրբեջանցիների...

«Ժողովուրդ». Արփի Դավոյանի՝ ընթացիկ տարվա եկամուտը 7 անգամով ավելացել...

«Հրապարակ». ՔՊ-ում վստահեցնում էին, որ հաջորդ նախարարը կին է լինելու. ինչ այլ անուններ են...

«Իրավունք». Ո՞վ է փոխարինելու Գրիգոր Մինասյանին. ՔՊ-ի մեծ մասը բարեխոսում են վերեւներին նրա...

«Ժողովուրդ». Հրապարակում հարցեր լուծելու խոստումը դրժեց․ Փաշինյանը խաբել է․ Մաս...

«Հրապարակ». Գրիգոր Մինասյանից հետո ՔՊ-ի հաջորդ թիրախը հնարավոր է դառնան Արգիշտի Քյարամյանը և Վահե...

«Փաստ». 2020-ից հետո Արցախից տեղահանված ուսուցիչները ևս հնարավորություն կստանան աշխատել...

«Փաստ». Իշխանականները նորից դռնեդուռ են ընկել

«Հրապարակ». Ում ասես՝ կարող են դեկան ու ամբիոնի վարիչ...

«Փաստ».Ուշագրավ իրադարձություն Սյունիքում. ամիսներ շարունակ Կապանը կդառնա ռեստորանային բիզնեսի և...

«Ժողովուրդ». Պետական պարտքի հաշվին թոշակ են տալիս. Փաշինյանը խաբել է. ՄԱՍ...

«Փաստ». Ո՞վ է ՔՊ կուսակցության hայտնի «խմբակի» հաջորդ...

«Հրապարակ». Ինչպե՞ս կդասավորվի Փարսյանի ճակատագիրը

«Ժողովուրդ». «Ալեքսանդր հոթելի» շահույթը նվազել է ութ...

«Հրապարակ». Ռեկտորը եւ եւս մի քանիսը դեռ ՁՊՎ-ում են

«Փաստ». Այն, ինչ «Հայաքվեին» չէր կարելի, «Եվրաքվեին» կարելի՞...

«Հրապարակ». Դա երկու դեպքում է հնարավոր. եթե ինքը սահմանադրագետ է կամ՝ եթե ուղղորդելու է...

«Փաստ». Փոխանակ Հայաստանը պահանջի, դեռ մի բան էլ Ադրբեջանն է փոխհատուցման հարց...

«Հրապարակ». Վեհափառը պատրաստ է ներել իր հասցեին վիրավորանքները` միայն թե թույլ տան մի քիչ մոտենա...

«Ժողովուրդ». Պատերազմից 4 տարի անց 88 ԴՆԹ նույնականացված, բայց չհուղարկավորված զինվորի մարմին...

«Ժողովուրդ». Արցախի հարցի լուծողը ժողովուրդն է. Նիկոլ Փաշինյանի խոստումն ու սուտը. Մաս...

«Հրապարակ». Ռոմանոսի գլխին էլ են մութ ամպեր կուտակվել

«Ժողովուրդ». ԱՄՆ-ից փոխանցվելիք 20 մլն դոլարին համարժեք գումար Փաշինյանը միայն վատնել է. ԱՆԻՖ-ի...

«Հրապարակ». Խուզարկել են նաեւ ռեկտորի տունը

«Ժողովուրդ». Մինասյանից հետո պետք է նաև նրա «քաղաքական ընկերոջը»՝ ԲԴԽ նախագահ Կարեն Անդրեասյանին...

«Փաստ». Եվ դեպի ո՞ւր այդպես անհաղորդ, անկարեկից,...

«Ժողովուրդ». Փաստաբանները նոր խնդրի առաջ են կանգնել. դատարան մտած գործերը հայտնի չէ, թե ում են...

«Հրապարակ». ՆԳՆ-ում «համար 1 դրություն» է հայտարարվել

«Հրապարակ». Կամովին կտա՝ լավ, չի տա՝ կվերցնեն

«Հրապարակ». «Եվրաքվեի» ընթացքը հուսադրող չէ. քանի մարդ է...

«Հրապարակ». «Եվրաքվեի» ընթացքը հուսադրող չէ. քանի մարդ է...