ARM | RUS |

Մհեր Ավետիսյանը Ֆեյսբուքյան իր էջում տեղադրել է Հովհաննես Քաջազնունու նամակը հետևյալ գրառմամբ

14.09.23 | 09:20

Մհեր Ավետիսյանը Ֆեյսբուքյան իր էջում տեղադրել է Հովհաննես Քաջազնունու նամակը հետևյալ գրառմամբ․

Սիրելի' հայերենակիցներ, յուրաքանչյուրիդ խնդրում եմ ծանոթանալ մեծն Հովհաննես Քաջազնունու այս նամակին, որը կարևոր է ներկա և ապագա սերունդների համար` հայկական պետականության ընթացքի ընկալման տեսանկյունից։

Համոզված եմ, որ այն կօգնի ճիշտ վերլուծություններ և հետևություններ անել ապագայի կառուցման համար։

Ձեզ ենք ներկայացնում հայ քաղաքական մտքի պատմության ևս մեկ ուշագրավ աշխատություն, որի հեղինակը առաջին Հանրապետության վարչապետ Հովհաննես Քաջազնունին է: Այն գրվել է 1924-ին՝ Բուխարեստում: Քաջազնունին ինքը ժամանակին՝ Թուրքիայի և թուրքերի հետ լեզու գտնելու կողմնակից էր, հատկապես իր վարչապետության շրջանում: Հետագայում, երբ Հայաստանը խորհրդայնացվեց և մաս կազմեց ԽՍՀՄ-ին, նա կողմնակից էր, որ աշխարհի հայությունը սատար կանգնի Խորհրդային Հայաստանին:

Քաջազնունին, պատրաստվելով վերադառնալ Խորհրդային Հայաստան, ՀՅԴ իր երեկվա կուսակից ընկերների հետ հրապարակային բանավեճում համոզմունք էր հայտնում, որ բոլշևիկյան Խորհրդային Ռուսաստանը և ԽՍՀՄ-ը առաջիկա տարիներին չի կործանվի, ինչպես պնդում էին նրա շատ ու շատ ընկերներ:

Հայկական ուսումնասիրությունների ԱՆԿ կենտրոն

_______________________

Ինչպե՞ս պիտի լուծի հայ ազգը այս դժվարին խնդիրը:

Հայության կեսը անջատված է, պոկված մայր երկրից, փոշիացած է, ցրված աշխարհի չորս կողմը: Պետության համար սա, լավագույն դեպքում, օժանդակիչ կամ պահեստի ուժ է միայն, ոչ ավելին: Իբրև պետական գործոն տարր, մնում է երկրորդ կեսը՝ մեկ միլիոն հայ մարդ, որ հայրենի հողի վրա՝ Արարատյան դաշտում ու նրա շուրջը, պետք է կառուցի հայ պետության շենքը:

Փոքր է Հայաստանը, զուրկ հարստություններից, կտրված հաղորդակցության մեծ ճանապարհներից, սեղմված ու փակված իր խստաշունչ լեռնաստանի մեջ:

Փոքր է թվով Հայաստանի հայը, աղքատ է, տգետ. միանգամայն անվարժ պետական կյանքի ու պետական շինարարության:

Կարո՞ղ է այդպիսի մի ժողովուրդ, այդպիսի մի երկրում պետություն կազմել:

Պետք է որ կարողանա, հարկադրված է կարողանալու, եթե ուզում է ապրել: Եվ իրականությունն այն է, որ կանգնել է արդեն այդ ճամփի վրա, դրել է պետության հիմնաքարը 1918 մայիս 28-ին, ու այսօր մենք ունենք Հայաստանի Խորհրդային Հանրապետությունը:

Պետությո՞ւն է արդյոք այդ հանրապետությունը:

Պետություն է, թեև ո՛չ ինքնակալ ու ո՛չ ինքնիշխան, այսինքն՝ ոչ բացարձակապես անկախ ու ոչ բացարձակապես ազատ, որովհետև կապված է դաշնակցային կապերով Անդրկովկասյան մյուս հանրապետությունների (Ադրբեջանի ու Վրաստանի) հետ, ու ապա՝ սրանց հետ միասին, մտնում է մեծ Խորհրդային Միության մեջ:

Հայաստանի Խորհրդային Հանրապետությունը իրավականորեն պետություն է այն իմաստով, ինչ իմաստով պետություններ են Վյուրդեմբերգի հանրապետությունը Գերմանական միության, Նեոշատել կանտոնը՝ Շվեցարական Համադաշնության, կամ Կալիֆոռնիա նահանգը Հյուսիս-Ամերիկյան Միացյալ Նահանգների մեջ: Եվ ավելի ճիշտը՝ պետություն է այն իմաստով, ինչ իմաստով պետություններ են Վիկտորիան Ավստրալիական Դաշնակցության մեջ, Օնտարիոն՝ Կանադական ու Տրանսվալը՝ Հարավ-Աֆրիկյան Դաշնակցության մեջ:

Այս կիսանկախ դրությունը կարո՞ղ է բավարարել Հայաստանի պետականորեն կազմակերպվելու պահանջը՝ այն հրամայական պահանջը, որ քաղաքական հրապարակ է նետել ու մեծամեծ փորձանքների ենթարկել հայաստանցի հային:

Կարող է, այո՛, եթե ոչ ամբողջովին՝ գեթ շատ խոշոր չափերով:

Շարունակությունը` այստեղ


2026 թվականին էլեկտրաէներգիայի սակագները սպառողների համար կմնան անփոփոխ

2026 թվականին էլեկտրաէներգիայի սակագները սպառողների համար կմնան...

14:45

«Անհնար է նկարագրել այն զգացումը, որը կարելի է ունենալ այդպիսի մարդուն ճաղերի հետևում տեսնելիս». պատգամավորը տեսակցել է Աշոտ Մինասյանին

«Անհնար է նկարագրել այն զգացումը, որը կարելի է ունենալ այդպիսի մարդուն ճաղերի հետևում տեսնելիս»....

14:27

Նիկոլ Փաշինյանը հասկացել է, որ Վանեցյանն ուժեղացնում է իր դիրքերը և որոշել է կալանավորել Խաչիկ Գալստյանին ու Արամ Քոչարյանին. Հրանտ Մելիք-Շահնազարյան

Նիկոլ Փաշինյանը հասկացել է, որ Վանեցյանն ուժեղացնում է իր դիրքերը և որոշել է կալանավորել Խաչիկ...

14:06

Նոր տարվա կապակցությամբ Վլադիմիր Պուտինը շնորհավորել է Նիկոլ Փաշինյանին, նաև՝ Ռոբերտ Քոչարյանին ու Սերժ Սարգսյանին

Նոր տարվա կապակցությամբ Վլադիմիր Պուտինը շնորհավորել է Նիկոլ Փաշինյանին, նաև՝ Ռոբերտ Քոչարյանին...

14:05

Սևանա լճի ափամերձ 11 հողամասերում ապամոնտաժվել է 20-ից ավելի շենք-շինություն

Սևանա լճի ափամերձ 11 հողամասերում ապամոնտաժվել է 20-ից ավելի...

13:33

2026-ը մեր պետության համար բեկումնային տարի է լինելու. համոզված եմ՝ շատերդ վերագտել եք հարկ վճարելու առաքելությունը. ՊԵԿ նախագահ

2026-ը մեր պետության համար բեկումնային տարի է լինելու. համոզված եմ՝ շատերդ վերագտել եք հարկ...

12:09

Վստահ եմ՝ ունենալու ենք երկիր, որի մասին երազում ենք. Արթուր Վանեցյան (տեսանյութ)

Վստահ եմ՝ ունենալու ենք երկիր, որի մասին երազում ենք. Արթուր Վանեցյան...

11:52

Ժաննա Անդրեասյանն այս տարվա վերջին աշխատանքային այցն է կատարել Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր

Ժաննա Անդրեասյանն այս տարվա վերջին աշխատանքային այցն է կատարել Հայոց ցեղասպանության...

11:24

Վերջին 3 օրում հանրապետությունում տեղի է ունեցել ճանապարհատրանսպորտային 748 պատահար

Վերջին 3 օրում հանրապետությունում տեղի է ունեցել ճանապարհատրանսպորտային 748...

11:05

Վերջին 3 օրում հանրապետությունում տեղի է ունեցել ճանապարհատրանսպորտային 748 պատահար

Վերջին 3 օրում հանրապետությունում տեղի է ունեցել ճանապարհատրանսպորտային 748...

11:05

Մայր Տաճարը լուռ ու վեհ և միաժամանակ՝ կանչող

Մայր Տաճարը լուռ ու վեհ և միաժամանակ՝ կանչող

10:51

2025 թվականի հունվար-նոյեմբեր ամիսների ընթացքում ՀՀ պետական բյուջեն կատարվել է 265.4 մլրդ դրամ պակասուրդով

2025 թվականի հունվար-նոյեմբեր ամիսների ընթացքում ՀՀ պետական բյուջեն կատարվել է 265.4 մլրդ դրամ...

10:23

ԳՇ պետը դիրքերում հերթապահություն իրականացնող զինանձնակազմին հանձնել է արժեքավոր նվերներ

ԳՇ պետը դիրքերում հերթապահություն իրականացնող զինանձնակազմին հանձնել է արժեքավոր...

10:09

Խաչիկ Գալստյանի նկատմամբ քաղաքական հետապնդումները մեր երկրում բռնապետության կառուցման տրամաբանության մեջ են. Տիգրան Աբրահամյան

Խաչիկ Գալստյանի նկատմամբ քաղաքական հետապնդումները մեր երկրում բռնապետության կառուցման...

09:49

«Հայրենիք» կուսակցության գլխավոր քարտուղար Խաչիկ Գալստյանը ձերբակալվել է

«Հայրենիք» կուսակցության գլխավոր քարտուղար Խաչիկ Գալստյանը ձերբակալվել...

09:28

Փակ ճանապարհներ կան, բուք է ու ձյուն

Փակ ճանապարհներ կան, բուք է ու ձյուն

09:02

Նորավանքի ճանապարհին մեքենաներ են բախվել

Նորավանքի ճանապարհին մեքենաներ են բախվել

17:05

Հայաստան մեկնած որոշ ինքնաթիռներ «Զվարթնոց» կժամանեն ուշացումով

Հայաստան մեկնած որոշ ինքնաթիռներ «Զվարթնոց» կժամանեն...

16:46

ՔԿՀ–ներում դատապարտյալների համար հանձնուքները կընդունվեն մինչև դեկտեմբերի 30-ը՝ ժամը 17։00

ՔԿՀ–ներում դատապարտյալների համար հանձնուքները կընդունվեն մինչև դեկտեմբերի 30-ը՝ ժամը...

16:35

Ոստիկանությունը զգուշացնում է՝ նոր արագաչափ սարքեր են տեղադրվել

Ոստիկանությունը զգուշացնում է՝ նոր արագաչափ սարքեր են...

16:09

RIOmall
Artioli
երկերքչրքհնգուրբշբթկրկ
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
293031

Հայկական մամուլ

«Ժողովուրդ». ՔՊ նախընտրական ծրագրի ընդունումից գրեթե 5 տարի անց՝ միջին կենսաթոշակը ծրագրային նպատակից ցածր է մոտ 20%-ով

«Ժողովուրդ». ՔՊ նախընտրական ծրագրի ընդունումից գրեթե 5 տարի անց՝ միջին կենսաթոշակը ծրագրային...

09:52

«Հրապարակ». Արցախի թեմի առաջնորդն իր վախերի պատանդն է դարձել

«Հրապարակ». Արցախի թեմի առաջնորդն իր վախերի պատանդն է...

09:36

«Հրապարակ». ՔՊ վարչությունը գրանցել է Անդրանիկ Քոչարյանի թեկնածությունը` ՔՊ հաջորդ պառլամենտի թեկնածուների թվում

«Հրապարակ». ՔՊ վարչությունը գրանցել է Անդրանիկ Քոչարյանի թեկնածությունը` ՔՊ հաջորդ պառլամենտի...

09:19

«Փաստ». Հայ առաքելական եկեղեցում ոչ մի պառակտում տեղի չի ունենում, չնայած Փաշինյանի կողմնակիցների ջանքերին

«Փաստ». Հայ առաքելական եկեղեցում ոչ մի պառակտում տեղի չի ունենում, չնայած Փաշինյանի կողմնակիցների...

09:02

«Ժողովուրդ». Կատարվել է առերես հարցաքննություն

«Ժողովուրդ». Կատարվել է առերես հարցաքննություն

09:36

«Հրապարակ». Հայկ Կոնջորյանը կտրվել է գետնից

«Հրապարակ». Հայկ Կոնջորյանը կտրվել է գետնից

09:15

«Իրավունք». ՔՊ-ական մերժվածներն արդեն պատերի տակ դժգոհում են. ովքեր են «դաբրո» ստանում Փաշինյանից

«Իրավունք». ՔՊ-ական մերժվածներն արդեն պատերի տակ դժգոհում են. ովքեր են «դաբրո» ստանում...

09:02

«Փաստ». Փաշինյանը մարդկանց տանում է բախումների, որ «հոգին փառավորվի»

«Փաստ». Փաշինյանը մարդկանց տանում է բախումների, որ «հոգին...

09:36

«Ժողովուրդ». Ինչ է սպասվում Արցախի նախագահ Շահրամանյանին. հնարավոր է մեղադրանք առաջադրվի

«Ժողովուրդ». Ինչ է սպասվում Արցախի նախագահ Շահրամանյանին. հնարավոր է մեղադրանք...

09:19

«Ժողովուրդ». Արտախորհրդարանական պայմանավորվածություններ՝ 2026-ին ընդառաջ

«Ժողովուրդ». Արտախորհրդարանական պայմանավորվածություններ՝ 2026-ին...

09:13

«Փաստ». Ինչի՞ ցուցիչ են խայտառակ թվերը

«Փաստ». Ինչի՞ ցուցիչ են խայտառակ թվերը

09:01

«Ժողովուրդ». Ի՞նչ ունեցվածք ունի մարզպետի՝ երկարամյա ԱԱԾ-ական խորհրդականը

«Ժողովուրդ». Ի՞նչ ունեցվածք ունի մարզպետի՝ երկարամյա ԱԱԾ-ական...

09:47

«Հրապարակ». Միհրան Հակոբյանի ծեծի պատմությունից հնարավոր է «տուժի» գլխավոր դատախազ Աննա Վարդապետյանը

«Հրապարակ». Միհրան Հակոբյանի ծեծի պատմությունից հնարավոր է «տուժի» գլխավոր դատախազ Աննա...

09:35

«Ժողովուրդ». Հանկարծամահ լինելուց առաջ հարցաքննել էին հրաշագործ բժշկին

«Ժողովուրդ». Հանկարծամահ լինելուց առաջ հարցաքննել էին հրաշագործ...

09:17

«Իրավունք». 10 եպիսկոպոսների հայտարարությունը իրավապահները չեն ուսումնասիրել

«Իրավունք». 10 եպիսկոպոսների հայտարարությունը իրավապահները չեն...

09:02

Տոտալ ձախողում Գյումրիում. «հակապատարագները»՝ կուսակցական ժողովներ

Տոտալ ձախողում Գյումրիում. «հակապատարագները»՝ կուսակցական...

09:33

«Իրավունք». Ինչ են զրուցել ԱԱԾ մեկուսարանում Աղազարյանն ու Սրբազանները. Բացառիկ մանրամասներ

«Իրավունք». Ինչ են զրուցել ԱԱԾ մեկուսարանում Աղազարյանն ու Սրբազանները. Բացառիկ...

09:16

«Փաստ». Կառավարությունը նոր մահակ է պատրաստում՝ «գեղեցիկ» փաթեթավորմամբ

«Փաստ». Կառավարությունը նոր մահակ է պատրաստում՝ «գեղեցիկ»...

09:02

«Ժողովուրդ». Բրյուսովի անվան պետական համալսարանում լարված իրավիճակ է

«Ժողովուրդ». Բրյուսովի անվան պետական համալսարանում լարված իրավիճակ...

09:48

«Հրապարակ». Իշխանությունն ինչ սցենար է գծել եկեղեցու հետ կապված. 2-3 նոր անուն կլսենք

«Հրապարակ». Իշխանությունն ինչ սցենար է գծել եկեղեցու հետ կապված. 2-3 նոր անուն...

09:34

«Փաստ». Կսահմանվի կուսակցությունների տարեկան հաշվետվությունների ստուգման կարգ

«Փաստ». Կսահմանվի կուսակցությունների տարեկան հաշվետվությունների ստուգման...

09:16

«Ժողովուրդ». Կոնջորյանն ու Հովհաննիսյանը 4-րդ անգամ տապալում են ԱԺ աշխատանքները

«Ժողովուրդ». Կոնջորյանն ու Հովհաննիսյանը 4-րդ անգամ տապալում են ԱԺ...

09:02

«Փաստ». Հայտարարագրերի վերլուծման նոր չափորոշիչներ կսահմանվեն

«Փաստ». Հայտարարագրերի վերլուծման նոր չափորոշիչներ...

09:49

«Ժողովուրդ». Երեւանի քաղաքապետարանը էլի գնումներ է արել ՔՊ-ական ավագանու անդամի ընկերությունից

«Ժողովուրդ». Երեւանի քաղաքապետարանը էլի գնումներ է արել ՔՊ-ական ավագանու անդամի...

09:36

«Հրապարակ». Պահանջում են Արցախի թեմի առաջնորդությունից զրկել

«Հրապարակ». Պահանջում են Արցախի թեմի առաջնորդությունից...

09:15

«Ժողովուրդ».  Քրեական ենթամշակույթի կրող «Օրենքով գողերը»` ՔՊ-ի թիրախում

«Ժողովուրդ». Քրեական ենթամշակույթի կրող «Օրենքով գողերը»` ՔՊ-ի...

09:55

«Ժողովուրդ». Առողջապահության ապահովագրության նախագիծը շտապում են ընդգրկել դեկտեմբերի քառօրյա նիստերի օրակարգում

«Ժողովուրդ». Առողջապահության ապահովագրության նախագիծը շտապում են ընդգրկել դեկտեմբերի քառօրյա...

09:42

«Ժողովուրդ». Իշխանությունն արդեն ունի իր համար երկու «սրտի կաթողիկոս». անուններ

«Ժողովուրդ». Իշխանությունն արդեն ունի իր համար երկու «սրտի կաթողիկոս»....

09:33

«Հրապարակ». ՔՊ–ում կարգախոսի փնտրտուք է

«Հրապարակ». ՔՊ–ում կարգախոսի փնտրտուք է

09:19

«Հրապարակ». Նիկոլ Փաշինյանը հիասթափված է Ալեն Սիմոնյանից. Պատճառը հայտնի է

«Հրապարակ». Նիկոլ Փաշինյանը հիասթափված է Ալեն Սիմոնյանից. Պատճառը հայտնի...

09:02

«Ժողովուրդ». Որն է հաջորդ բուհը. Հակակոռուպցիոն կոմիտեն օպերացիան կշարունակի

«Ժողովուրդ». Որն է հաջորդ բուհը. Հակակոռուպցիոն կոմիտեն օպերացիան...

09:44

«Փաստ». Զիջումները վերածվում են կապիտուլյացիայի, բայց խաղաղություն այդպես էլ չի հաստատվում

«Փաստ». Զիջումները վերածվում են կապիտուլյացիայի, բայց խաղաղություն այդպես էլ չի...

09:35

«Հրապարակ». Դավիթ Տոնոյանին թույլ չեն տալու

«Հրապարակ». Դավիթ Տոնոյանին թույլ չեն տալու

09:17

«Հրապարակ». Ընտրությունների շեմին մոտ 8 հազար մարդու փորձում են իրենց կողմը գրավել

«Հրապարակ». Ընտրությունների շեմին մոտ 8 հազար մարդու փորձում են իրենց կողմը...

09:47

«Ժողովուրդ». Ինչ է հայտարարագրել «Մարտի 1»-ի գործով անցած եւ 2021-ին արդարացված Արարատի համայնքապետ Ավետիսյանը

«Ժողովուրդ». Ինչ է հայտարարագրել «Մարտի 1»-ի գործով անցած եւ 2021-ին արդարացված Արարատի...

09:27

«Հրապարակ». Եկեղեցու վերնախավի դիրքորոշումը կոշտ է եղել

«Հրապարակ». Եկեղեցու վերնախավի դիրքորոշումը կոշտ է...

09:15

«Ժողովուրդ». Ինչ է քննարկվել երեկ Մայր Աթոռում տեղի ունեցած եպիսկոպոսաց ժողովին

«Ժողովուրդ». Ինչ է քննարկվել երեկ Մայր Աթոռում տեղի ունեցած եպիսկոպոսաց...

09:01

«Հրապարակ». ՔՊ–ից ովքեր են առաջադրվել, ովքեր են ոտքը կախ գցել

«Հրապարակ». ՔՊ–ից ովքեր են առաջադրվել, ովքեր են ոտքը կախ...

09:16

«Հրապարակ». Ելքեր են փնտրում պրոֆեսիոնալների ցուցակում ընդգրկվելու համար

«Հրապարակ». Ելքեր են փնտրում պրոֆեսիոնալների ցուցակում ընդգրկվելու...

09:01

«Հրապարակ». Գյումրու ՔՊ կառույցը լուծարվել է. Կարեն Սարուխանյանին պարտադրել են

«Հրապարակ». Գյումրու ՔՊ կառույցը լուծարվել է. Կարեն Սարուխանյանին պարտադրել...

09:55

«Ժողովուրդ». Գործընթացը սառեցվել է. կրճատումների պատճառով բունտ կարող էր հասունանալ

«Ժողովուրդ». Գործընթացը սառեցվել է. կրճատումների պատճառով բունտ կարող էր...

09:44

«Հրապարակ». Երկու ամսում երեք հայց Գարիկ Սարգսյանի դեմ

«Հրապարակ». Երկու ամսում երեք հայց Գարիկ Սարգսյանի դեմ

09:33

«Իրավունք». Դիանա Գասպարյանը մի լավ ծիծաղել է ՔՊ-ի թեկնածու Արգիշտի Մեխակյանի ռեյտինգի վրա

«Իրավունք». Դիանա Գասպարյանը մի լավ ծիծաղել է ՔՊ-ի թեկնածու Արգիշտի Մեխակյանի ռեյտինգի...

09:15

«Իրավունք». «Մի բան արեք ախպերություն. Նժարին նախարար լինել-չլինելն է»

«Իրավունք». «Մի բան արեք ախպերություն. Նժարին նախարար լինել-չլինելն...

09:01

«Հրապարակ». Վաղարշապատում ՔՊ–ն անցել է «մարտեր առանց կանոնների»

«Հրապարակ». Վաղարշապատում ՔՊ–ն անցել է «մարտեր առանց...

09:56

«Փաստ». Ներկա «լավությունները» հետո ժողովրդի «քթերից են բերելու»

«Փաստ». Ներկա «լավությունները» հետո ժողովրդի «քթերից են...

09:45

«Հրապարակ». ՔՊ–ական պատգամավորներն ընդդեմ կառավարության

«Հրապարակ». ՔՊ–ական պատգամավորներն ընդդեմ...

09:33

«Ժողովուրդ». Փաշինյանի իշխանությունը Արցախից մսխված գումարների քրգործը հովանավորում է

«Ժողովուրդ». Փաշինյանի իշխանությունը Արցախից մսխված գումարների քրգործը հովանավորում...

09:16

«Փաստ». Դպրոցներում ուսուցիչների սուր պակաս կա

«Փաստ». Դպրոցներում ուսուցիչների սուր պակաս կա

09:02

«Ժողովուրդ». Ինչ ունեցվածք ունի Վեհափառի եղբորը եւ եղբորորդուն կալանավորած դատավորը

«Ժողովուրդ». Ինչ ունեցվածք ունի Վեհափառի եղբորը եւ եղբորորդուն կալանավորած...

09:55