Tert.am-ի հետ զրույցում Հայաստանի Հանրապետական կուսակցության խոսնակ, ԱԺ փոխնախագահ Էդուարդ Շարմազանովն անդրադառնում է առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ելույթում հնչած հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման նրա մոտեցումներին և այն գնահատականներին, որ ԼՂ հարցի փուլային կարգավորումից բացի այլ առաջարկ (փաթեթային) երբեք սեղանին չի դրվել:
-Պարո՛ն Շարմազանով, Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ելույթին, վստահ եմ՝ ծանոթ եք, հիմնական շեշտադրումների հետ կապված ի՞նչ կարող եք ասել՝ համամիտ ե՞ք:
-Բնականաբար, ընդհանուր առմամբ, ընդդիմադրի գործչի ոչ ռադիկալ, չափավոր ելույթ էր՝ զերծ ծայրահեղական գնահատականներից: Ելույթում հնչած որոշ մտքերի հետ համաձայն եմ, որոշների հետ՝ ոչ: Իհարկե, համամիտ եմ Տեր-Պետրոսյանի հետ, որ պետք չեն ծայրահեղական-մաքսիմալիստական մոտեցումներ, որ պետք է պատրաստել ժողովրդին խաղաղության, ոչ թե պատերազմի, համամիտ եմ, որ նույնիսկ այսօրվա սեղանին դրված փաստաթղթով հնարավոր է բանակցությունների միջոցով հասնել խաղաղության: Որ պետք է սատարել Սերժ Սարգսյանին այս հարցում: Եվ ասեմ, որ սրանով ինքը հստակ ընդունում է, որ այսօրվա դիվանագիտությունն առնվազն չի տապալվել:
Իսկ համաձայն չեմ Շվեյցարիայի ու մոնղոլների հետ կապված, ղարաբաղյան հարցի կարգավորման, հայ-թուրքական հարաբերությունների վերաբերյալ տեր-պետրոսյանական գնահատականներին և այլն:
-Համամի՞տ եք, օրինակ, ՀՀ առաջին նախագահի այն գնահատականի հետ, որ «18 տարի առաջ, ես խոսում էի այն մասին, որ ղարաբաղյան խնդրի կարգավորման հարցում չկա փուլայինից տարբեր այլ տարբերակ, ասում էին՝ կա»։
-Հարգարժան 1-ին նախագահը արտահայտեց ղարաբաղյան հիմնահարցի հետ կապված, ինչպես նաև՝ հայ-թուրքական հարաբերությունների վերաբերյալ իր դիրքորոշումը: Կարելի է Տեր-Պետրոսյանի շատ մտքերի հետ չհամաձայնել, բայց չհամաձայնել՝ արձանագրելով, որ գործ ունենք պրոֆեսիոնալ, ռացիոնալ, փորձառու ու խելացի գործչի հետ: Եվ ես չէ, որ պետք է գնահատեմ Տեր-Պետրոսյանի քաղաքական կշիռը, բայց, այդ ամենով հանդերձ, պետք է նրա ասածների մասով որոշակի գնահատականներ տալ:
Բնականաբար, չէի սպասում, որ Տեր-Պետրոսյանը ղարաբաղյան հարցում իր դիրքորոշումը փոխելու է: Եվ իմ մոտ տպավորություն է, որ հարգարժան առաջին նախագահը ցանկացած լուրջ առիթ բաց չի թողնում իր օպոնենտներին, հանրությանը ցույց տալու, որ 97-ին ինքը ճիշտ էր: Ես այդ ժամանակ ուսանող եմ եղել, չեմ կարող ասել` ճիշտ էր, թե ոչ, բայց կարող եմ ասել, որ ես այն կարծիքին եմ, որ այն ղեկավարը, որը վստահ է, որ ճիշտ է, պետք է մինչև վերջ գնա:
-Ինքը ասում է, որ 97-ի ու հիմա սեղանին դրված փաստաթուղթը նույնն է:
-Սրանք տարբեր փաստաթղթեր են, և այն, ինչ առաջարկում է Տեր-Պետրոսյանը, իմ համար էլի ընդունելի չէ, քանի որ սրանք լրիվ տարբեր են. 97-ի փաստաթղթով՝ պարտադիր կամարտահայտության մասին, որը պետք է ունենա պարտադիր իրավական ուժ, խոսք չի եղել: Թող բացեն, նայեն: Այն ժամանակ խոսքը ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհրդի 4 բանաձևերի մասին էր, ընդհուպ մինչև Արցախի ինքնավարության Ադրբեջանի կազմում:
Ամենակարևորը՝ ի՞նչ է ասում Տեր-Պետրոսյանը. ասում է՝ պետք է գնալ փոխզիջման, այս անել, այն, այն, բայց չի ասում՝ ով է դրա համար մեղավոր: Ես էլ հետևյալ հարցն ունեմ. «Երբ Դուք ասում եք, որ Իլհամ Ալիևը ռացիոնալ գործիչ է, Դուք հաշվի եք առնում Ալիևի միայն հռետորաբանությո՞ւնը, թե՞ մոռացել եք իր գործունեությունը: Մասնավորապես՝ ապրիլյան պատերազմին հայ զինվորներին գլխատած ադրբեջանցի սպաների պարգևատրումը, Ռամիլ Սաֆարովի հերոսացումը, այն, որ առավոտից իրիկուն ասում է, որ Գորիսն ու Երևանը ադրբեջանական տարածք են, եթե հայերը իրենց խելոք չպահեն, մի օր կվերականգնենք պատմական արդարությունը»: Մենք, հայտնի ֆիլմի հերոսի նման, չոքեչոք պետք է գնանք Ալիևի քո՞վը… Մեզ ամեն գնով խաղաղություն պետք չէ, մեզ պետք է արժանապատիվ խաղաղություն: Եվ եթե հարգարժան առաջին Նախագահը խոսում է փոխզիջումների մասին, ինքը պետք է, նախ, նշեր, որ փոխզիջումների պատրաստ չէ Ադրբեջանը: Եվ այն, որ այսօր չկա փաստացի բանակցային գործընթաց, դրա մեղավորն Ադրբեջանն է:
Կամ, խոսում է հայ-թուրքական հարաբերություններից, և այն, ինչ առաջարկում է` առանց նախապայմանների հարաբերություններ և այլն, ապա, իհարկե, սա բնական է:
Եվ հենց դրան է ուղղված եղել 2009-ին Նախագահ Սերժ Սարգսյանի՝ 2008 թվականից սկսած «ֆուտբոլային դիվանագիտությունը», որն ավարտվեց Ցյուրիխյան արձանագրությունների ստորագրմամբ: Բայց այստեղ մի բայց կա. այդ Սերժ Սարգսյանն ու Հայաստանի իշխանությո՞ւններն էին մեղավոր, որ Էրդողանն ու Դավութօղլուն այն ժամանակ չվավերացրեցին:
Ավելին՝ ասում է՝ «ղարաբաղյան հարցը հենց լուծենք, հայ-թուրքական հարցը միանգամից կլուծվի»: Հարց եմ տալիս՝ ղարաբաղյան խնդիրն ամեն գնով լուծելն իրեն ձեռնտո՞ւ է… Մենք դեմ ենք ղարաբաղյան խնդիրն ամեն գնով լուծելուն: Մենք ղարաբաղյան հիմնախնդրի հայանպաստ լուծման կողմնակից ենք, որի հիմքում ընկած է Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի պարտադիր իրացումը: Բնականաբար` փոխզիջումների ճանապարհով: Մենք սուպեր, ուլտրա-պոպուլիստական ու հայրենասիրական կոչեր չենք անում, «ոչ մի թիզ» և այլն, հասկանում ենք, որ ցանկացած հարցում պետք է գնալ փոխզիջումների և մենք պատրաստ ենք փոխզիջումների: Բայց հարց ՀՀ առաջին նախագահին՝ ո՞րն է, ըստ Ձեզ, այս պահին Ալիևի փոխզիջումը: Թե՞ սա զիջում է:
Եվ նաև հարց` այդ որտե՞ղ է ինքը տեսել Հանրապետական կուսակցությունում փոխզիջմանը պատրաստ չլինել, որ մենք հայկական-թուրքական հարաբերություններում նախապայմաններ ենք դրել, որտե՞ղ է ինքը տեսել նույն իշխանության մեջ մինչև Բաքու գնալու և մի քանի շրջան գրավելու նկրտումներ: Եվ մեր ու իր տարբերությունը, կրկնում եմ, նրանում է, որ ինքն ասում է՝ ես կգնամ խաղաղության, մենք ասում ենք՝ գնանք, եղբա՛յր, բայց Ադրբեջանն ասում է՝ 7 շրջանից դուրս արի. կամ գնանք՝ Էրդողանին ասենք՝ ախպեր, արի սահմանները բացի՞: Քննարկել ենք, առանց նախապայմանների գնացել ենք, դրանից հետո ՀՀ Նախագահը ասել է, որ գնդակը գտնվում է Թուրքիայի դաշտում: Հիմա Հայաստանը կարո՞ղ է գնալ Թուրքիա, գնդակը այնտեղից վերցնել, բերել: Ո՞րն է Թուրքիայի քայլը, մենք մերը կատարել ենք:
Եվ իմ համար ամենազարմանալին այն էր, որ չնշեց, որ Ադրբեջանն է մեղավորը, բանակցությունների «տորմուզը»:
-Բայց Ալիևի վերաբերյալ ինքն էլ ռացիոնալ գնահատական տվեց՝ ասաց, որ եթե պատերազմ սանձազերծի, պարտություն կկրի ու ևս մի քանի շրջան կկորցնի:
-Դա ռացիոնալ գնահատական չէր, բա ի՞նչ պետք է ասեր՝ եթե Ադրբեջանը պատերազմ սանձազերծի, հայերը պետք է պարտվե՞ն: Եթե Հայաստանում որևէ գործիչ, լինի ՀՀ առաջին նախագահը, լինի Էդուարդ Շարմազանովը, ասի նման բան, ապա դա կլինի քաղաքական ինքնասպանություն: Տեր-Պետրոսյանն այնքան խելացի մարդ է, որ նման արտահայտություն չէր անի:
Երրորդը, որի հետ համամիտ չեմ, վերաբերում է «ազգ-բանակին, որ Իսրայելը, շրջապատված լինելով արաբական աշխարհով, ապրում է վտանգի մեջ, մենք՝ոչ, ու իրենց մոտ ազգ-բանակը արդարացված է, մեզ մոտ՝ ոչ»:
-Իրենք, ասաց, որ 6 պատերազմ են մղել:
-Մենք քանի՞սն ենք մղել, ինչի՞ պատերազմը պատերազմ հայտարարելո՞վ է: Ապրիլյան պատերազմին Թուրքիան քանի՞ հայտարարություն արեց՝ 5 հատ: Երբ Թալիշում խաղաղ բնակիչներին մորթում էին, Թուրքիան ասում էր, Չավուշօղլուի հայտարարությունն եմ մեջբերում հարգարժան Տեր-Պետրոսյանի համար, ասում էր՝ օսմանցի թուրքը կընկնի, բայց մենակ չի թողնի եղբորը, մենք մինչև վերջ Ադրբեջանի հետ ենք: Նույն հայտարարությունն արեց Էրդողանը, Յլդըրըմը: Այսինքն՝ էլ ի՞նչ պետք է անեն՝ զենքը տալիս են, փողը տալիս են, քաղաքական աջակցությունը՝ նույնպես: Սահմաններն էլ փակել են: Իմ կարծիքն այն է, որ մենք ապրում ենք պանթյուրքիստական աշխարհում, և ՀՀ-ն օազիս է քրիստոնեական` շրջապատված թուրքական 2 երկրներով: 90-ականներին Օզալի, Դեմիրելի հայտարարությունները նայեք, երբ Նախիջևանի ու Թուրքիայի միջև կամուրջ էին կառուցում և Դեմիրելը հայտարարեց` այս կամուրջը պետք է միավորի թուրքերին` Էգեյան ծովից մինչև Ալթայ: Եվ սրանից հետո ասել, որ Իսրայելն ունի մարտահրավերները, Հայաստանը չունի, Թուրքիան ինչ է արել, որ… Հա, շատ ուրախ եմ՝ փոխզիջում, ինչ անենք, ինքը ի՞նչ է առաջարկում: Տանք 7 շրջանը, նստենք, թող կարգավիճակը անորոշ լինի, էգուց էլ մի փոքր պատերազմ լինի, Թուրքիան էլի սահմանը փակի՝ ասելով, որ օսմանցի թուրքը երբեք չի թողնի ադրբեջանցի թուրքին:
tert.am
10:06
09:49
09:36
09:15
09:02
18:52
18:35
18:16
18:01
17:52
16:45
16:32
16:05
15:33
15:06
14:46
14:25
13:02
12:35
12:04
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | |
| 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | |
| 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | |
| 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | |
| 29 | 30 | 31 | |||||
09:49
09:36
09:15
09:55
09:42
09:33
09:19
09:02
09:44
09:35
09:17
09:47
09:27
09:15
09:01
09:16
09:01
09:55
09:44
09:33
09:15
09:01
09:56
09:45
09:33
09:16
09:02
09:55
09:26
09:12
09:01
09:55
09:46
09:32
09:15
09:02
09:55
09:45
09:32
09:15
09:01
09:56
09:46
09:33
09:24
09:17
09:01
09:46
09:35
09:22
