Երուսաղեմն առանց հայերի և հայկական ժառանգության պատկերացնելը դժվար է: Թեև այստեղ հայերն այդքան էլ շատ չեն, սակայն նրանք անընդհատ պահպանում են իրենց «փոքրիկ հայրենիքը»:
Երուսաղեմում ապրելու բարդությունների, հրեաների հետ հարաբերությունների և հայկական թաղամասի մասին Sputnik Արմենիային է պատմել Հայ առաքելական եկեղեցու Երուսաղեմի պատրիարքարանի Սուրբ Հրեշտակապետաց Վանքի վանահայր Ղևոնդ վարդապետ Հովհաննիսյանը: Երուսաղեմում նրա հետ զրուցել է Լաուրա Սարգսյանը:
– Ինչո՞վ է Երուսաղեմի հայ համայնքը տարբերվում այլ երկրների համայնքներից:
— Դժվար է ապրել օտարության մեջ: Երուսաղեմ եկող ուխտավորներին կողքից թվում է, թե մեզ հեշտ է: Այստեղ մենք ամեն օր ծանր աշխատանք ենք կատարում: Հայկական թաղամասը, եկեղեցիները, գիմնազիաները ապահովում են հայերի ներկայությունը սուրբ հողի վրա: Պետք է հասկանալ Երուսաղեմում հայերի կյանքի և ցանկացած այլ քաղաքում հայերի կյանքի միջև եղած տարբերությունը:
Այստեղ լինելը չի ենթադրում միայն փողոցներով շրջել, այլ նաև տեր կանգնել սրբավայրերին, պահպանել սրբությունները, Տիրոջ սուրբ գերեզմանի տաճարը, Բեթղեհեմի Սբ. ծննդյան տաճարը: Սխալվելու, ուշանալու իրավունք չունես: Պետք է նշված ժամանակ սկսես և ավարտես պատարագը: Հակառակ դեպքում կարող ես կորցնել իրավունքներդ:
– Արդյոք մտադիր չե՞ք պատմական հայրենիք վերադառնալ:
— Երուսաղեմը հայության համար կարևոր է ցանկացած տեսանկյունից: Սա գիտակցելով՝ Հայաստան վերադառնալու մասին նույնիսկ չես մտածում: Մենք զինվորներ ենք, որոնք Երուսաղեմում պահպանում են փոքրիկ Հայաստանը: Հայկական թաղամասում գտնվում է համայնքը, գրադարանը, Մատենադարանը, եկեղեցին, դպրոցը, մանկապարտեզը: Չի կարելի այդ ամենը թողնել և հեռանալ: Երբեմն ինքդ քեզ հարց ես տալիս, թե ինչ ես կորցրել այս անապատում, բայց դա հազվադեպ է լինում:
Այստեղ ես ծառայում եմ, ունեմ պարտականություններ: Շատերը չեն հասկանում դա, չեն գիտակցում Երուսաղեմում մեր ներկայության ողջ լրջությունը: Գիտեք, որ մի շարք զբոսաշրջիկներ Հայաստանի և հայերի մասին տեղեկանում են Երուսաղեմ այցելելով: Երուսաղեմը բացի մարդկանցից նաև քարերն են, պատմությունը, հայկական թաղամասը:
– Ինչպիսի՞ն են հայերի ու հրեաների հարաբերություններն այստեղ:
— Մենք աշխատում ենք չափավոր շփվել, և չքաղաքականացնել մեր ներկայությունը սուրբ հողի վրա: Հարցերը դիվանագիտորեն ենք լուծում: Իրականում, դա շատ մեծ աշխատանք է, որը հզոր հոգևոր և ֆիզիկական ուժ է պահանջում: Օրինակ՝ ուլտրաօրտոդոքսալ հրեաները մեզ կամ ցանկացած այլ քրիստոնյա եկեղեցականի տեսնելիս` թքում են:
Մեր առջև կանգնած է համայնքը պահպանելու հարցը. տարեցտարի հայերը պակասում են: Տղաները գերադասում են ամուսնանալ իսրայելուհիների հետ, աղջիկները հիմնականում ամուսին են ընտրում քրիստոնյա արաբներին: Հետևաբար, նրանց երեխաներն արդեն չեն ժառանգում մեր ավանդույթները:
Իսրայելում դժվար է նույնիսկ հրեաների համար, էլ չենք խոսում հայերի մասին: Հայերն աշխատանք գտնելու մտադրությամբ ԱՄՆ, Ավստրալիա են մեկնում և հաճախ չեն վերադառնում:
Հաջորդ խնդիրը` մեր համայնքում հայերին բաժանում են ըստ պատկանելության: Կան այնպիսիները, ովքեր այստեղ բնակություն են հաստատել խաչակրաց արշավանքների ժամանակ: Նրանք էլ հենց հիմնել են հայկական թաղամասը և իրենց «աշխարհիկ» են անվանում: Մյուսները եկել են` Ցեղասպանությունից փրկվելով, իսկ գաղթականների երրորդ ալիքը եղավ անցյալ դարի 90-ականներին: Հետաքրքիր է, որ կար ժամանակաշրջան, երբ «աշխարհիկ» համայնքի ներկայացուցիչները, որպեսզի չձուլվեն տեղի բնակչությանը, ամուսնանում էին իրենց զարմուհիների հետ:
– Ի՞նչ հարաբերություններ ունեն գաղթի երեք այդ շրջանների հայերի Երուսաղեմում:
— XX դարի 20-ականներին, Հայոց ցեղասպանությունից հետո Երուսաղեմում հայերի զանգվածային վերաբնակեցման նոր ալիք սկսվեց: Նրանց ապաստան տվեց մեր եկեղեցին, մանկատներ կառուցվեցին: Միայն Վանից շուրջ 800 երեխա էր բերվել: Նրանցից շատերը մնացին Իսրայելում, մյուսները մեկնեցին այլ երկրներ:
Այդ ժամանակաշրջանից են սկսվում «աշխարհիկ» կոչվող համայնքի և եկվոր հայերի միջև կոնֆլիկտները: 90-ականներին Հայաստանից ուսանողներ եկան՝ գիմնազիայում սովորելու համար: Նրանցից շատերը մնացին Իսրայելում: Եկվոր հայերի թիվն այդ ժամանակվանից մինչ օրս կազմում է մոտ 10 հազար մարդ: Սակայն Երուսաղեմի հայերն նրանց յուրային չեն համարում, քանի որ նրանց շարքերում շատ են խառնամուսնություններից ծնվածները, որոնք կիսով չափ են հայ և հեռու են մեր ավանդույթներից:
Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ սկզբնաղբյուր կայքում
11:40
11:31
11:23
10:33
19:21
18:03
17:32
12:45
12:28
12:04
12:27
10:46
10:31
10:10
16:56
11:58
11:50
17:41
16:27
16:02
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | ||
| 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | |
| 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | |
| 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | |
| 28 | 29 | 30 | 31 | ||||
09:44
09:23
09:02
09:28
09:13
09:34
09:18
09:03
09:55
09:48
09:36
09:28
09:02
09:55
09:49
09:35
09:18
09:02
09:19
09:02
09:49
09:34
09:18
09:03
09:55
09:42
09:35
09:17
09:02
09:45
09:35
09:27
09:09
09:53
09:45
09:36
09:28
09:15
09:02
10:02
09:52
09:44
09:35
09:17
09:02
09:55
09:44
09:33
09:23
09:03
