Lragir.am-ի հարցերին պատասխանել է Առողջապահության նախարարության բժշկական օգնության քաղաքականության վարչության պետ Դավիթ Մելիք-Նուբարյանը
Պարոն Մելիք-Նուբարյան, վերջին շրջանում բուռն քննակումների թեմա է առողջապահության նախարար Արսեն Թորոսյանի այն հայտարարությունը, թե նպատակ կա Հայաստանում ներդնել նաև դիակային փոխպատվաստմանմեխանիզմը: Նախարարն ասել է, որ փաստաթղթերի բազան առկա է՝ իրականացնելու այս քաղաքականոթյունը: Եվ սկզբունքը լինելու է այն, որ եթե որևէ մեկը չի ուզի, որ մահից հետո իր օրգաններն ինչ–որ մեկինփոխպատվաստվեն, պետք է հրաժարվի դրանից: Կմանրամասնե՞ք, ինչ համակարգ եք փորձում ներդնել:
Օրգանների փոխպատվաստումը բոլոր հասարակություններում քննարկվող թեմաներից է, և դա մենք շատ դրական ենք գնահատում: Պետք է քննարկվի, հասարակության մոտ պետք է ձևավորվի դրական կարծիք, որ փոխպատվաստումը մարդու կյանքը փրկող, անգամ առողջ կյանք վերադարձնող կարևոր բժշկական միջամտություն է: Կոնցեպտը հետևյալն է՝ աշխարհում երկու տիպի փոխպատվաստում կա՝ կենդանի դոնորից և մահացած դոնորից: Կենդանի դոնորից, այսինքն, երբ մեկ քաղաքացին իր մեկ օրգանը, խոսքը գնում է հիմնականում երիկամի ու լյարդի մասին, նվիրաբերում է մեկ այլ քաղաքացու: Ես ձեզ կարող եմ վիճակագրական տվյալներ ասել, որ ամբողջ աշխարհում երկիկամների փոխպատավստումների 20 տոկոսը կենդանի դոնորներից է իրականացվում:
Հիմա անդրադառնամ հարցին, թե օրենսդրության գաղափարախոսությունն ինչպիսին է: Աշխարհում երկու մոդել կա. առաջինը, երբ մարդն իր կենդանության օրոք տալիս է իր համաձայնությունը, որ իր օրգանները մահից հետո օգտագործվեն: Այսինքն՝ մարդը ֆիքսում է դա, որ ինքը համաձայն է: Եվ երկրորդ մոդելը, երբ մարդը հակառակի մասին չի ասում, այսինքն՝ չի ասում՝ հանկարծ իմ օրգաններն իմ մահից հետո չտանեք փոխպատվաստեք, պետությունը համարում է, որ մարդը կյանքի օրոք տվել է իր համաձայնությունը: Աշխարհում այս երկու կոնցեպտներն են:
Կասե՞ք, թե երկրորդ մոդելը որ երկրներում է հիմնականում տարածված:
Բազմաթիվ երկրներում, այդ թվում՝ եվրոպական երկրներում, սա շատ տարածված կոնցեպտներից մեկն է: Հայաստանի օրենսդրությունում ամրագրված է հենց այս կոնցեպտը:
Իսկ եթե մարդն իրազեկված չէ, որ մահվանից հետո իր օրգանները կարող են օգտագործվել, նախօրոք չի հրաժարվում, նորմա՞լ է, որ նման օրենք է գործելու:
Շատ ճիշտ ու տեղին հարց է սա: Դուք ասում եք՝ վերջին շրջանում հարցը շատ է քննարկվում: Մենք ասում ենք՝ այո, սրա մասին պետք է սկսենք խոսել, որ մարդիկ սկսեն իմանալ, որ մեր երկրի օրենսդրությունում այսպիսի դրույթ է նախատեսված: Այո, մենք ձեզ հետ միասին պետք է բարձրաձայնենք, որ ով ցանկություն չունի, որ իր օրգանները մահվանից հետո օգտագործվեն, գա համապատասխան վայր ու ասի՝ խնդրում եմ, իմ մահից հետո իմ օրգանները չօգտագործեք: Սա շատ կարևոր խնդիր է և երկարատև գործընթաց է: Մենք հասկանում ենք, որ կարճ ժամանակում հնարավոր չէ հասնել լայն իրազեկման, բայց մենք գնում ենք այս ճանապարհով: Նաև ես ուզում եմ շեշտել, որ Հայաստանում դիակային փոխպատավստում չի իրականացվում այսօր: Ոչ ոքի մտքով թող չանցնի, որ բազան հենց այս պահին կա:
2002 թվականին ընդունված «Մարդուն օրգաններ և (կամ) հյուսվածքներ փոխպատվաստելու մասին» ՀՀ օրենքի համաձայն՝ փոխպատվաստման նպատակով դիակից օրգաններ և հյուսվածքներ չեն կարող վերցվել միայն այն դեպքում, երբ տվյալ անձն իր կենդանության օրոք, ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով, հրաժարվել է մահից հետո հանդես գալ որպես օրգանների և հյուսվածքների դոնոր: Այսինքն՝ սա այն դրույթն է, ինչի մասին նախարարը և դուք խոսո՞ւմ եք:
Այո, մեր գործող օրենսդրությամբ մարդը պետք է հրաժարվի իր օրգանները դոնորության նպատակով տրամադրելուց: Եթե չի հրաժարվում, օրենքով համարվում է, որ նա տվել է իր համաձայնությունը՝ օրգանները մահվանից հետո օգտագործելու համար: Բայց քանի որ Հայաստանում այս պահին ռեեստրը դեռևս չի գործում, երկրորդ, քանի որ Հայաստանում դիակային փոխպատավստում չի արվում, այսօր մեր քաղաքացիներն անհանգստանալու որևէ խնդիր չունեն: Բայց մենք գնում ենք նրան, որ առաջին քայլով կստեղծենք ռեեստր, մտադիր ենք այս տարվա ընթացքում արդեն ստեղծել: Երբ արդեն ռեեստրը սկսի գործել, մենք քաղաքացիներին կասենք, որ նրանք արդեն կարող են գնալ կոնկրետ հասցեով ու հրաժարվել դոնորությունից: Այսինքն՝ օրենքն ու ենթաօրենսդրական ակտերը կան այսօր, բայց դիակային փոխպատվաստում չի արվում, քանի որ ռեեստրը դեռևս ստեղծված չէ:
Այսինքն՝ ռեեստրի ստեղծումն այս տարվա ընթացքո՞ւմ է նախատեսվում:
Այո, արդեն ունենք ստեղծված աշխատանքային խումբ, որն ակտիվ աշխատում է: Նաև մեր միջազգային գործընկերների հետ ենք համագործակցում: Եվ մենք հույս ունենք, որ արդեն մինչեւ տարեվերջ դե յուրե ռեսստրը կարող է ստեղծվել, իսկ հաջորդ տարվա առաջին եռամսյակում դե ֆակտո կկարողանանք ստեղծել: Իրազեկման աշխատանքներն արդեն սկսված են, և մենք ուրախ ենք, որ հասարակությունում այս հարցը քննարկվում է և պետք է շարունակական քննարկվի: Ի վերջո, սա արվում է մարդկանց համար, սա բոլորիս համար է արվում:
Միայն Հայաստանի ներսո՞ւմ են մնալու այդ օրգանները, թե՞ հնարավոր է միջազգային համագործակցություն ծավալեք նաև:
Ես ուզում եմ պաշտոնապես հայտարարել, որ գործող օրենքն արգելում է ՀՀ-ից օրգաններ արտահանելը:
Ի՞նչ իրավիճակ է օրգանների փոխպատվաստման առումով Հայաստանում, ի՞նչ օրգանների պակաս կա, ի՞նչ վիրահատություններ են կատարվում այսօր:
Աշխարհում ընդունված մի քանի օրգան համակարգեր կան, որոնց փոխպատվաստումն առավել տարածված է: Ամենաշատն իրականացվում է երիկամների փոխպատվաստումը: Երկրորդ տեղում են լյարդի փոխպատվաստումները, երրորդ տեղում՝ սրտի: Արդեն հաջորդում են թոքերն ու ենթաստամոքսային գեղձը: Այսօր մեր առողջաապահական համակարգի զարգացվածության վիճակից ելնելով՝ մենք իրատեսական ենք համարում առաջնահերթ երիկամների ու լյարդի փոխպատասվատման զարգացումը, նաև սիրտը: Թոքի ու ենթաստամոքսային գեղձի փոխպատվաստումն ավելի երկարատև գործընթաց է: Եվ հարկ եմ համարում նշել, որ միայն դոնորների հարցի լուծմամբ խնդիրները չեն լուծվում: Պետք է համակարգ գործի: Նախարարը կառավարության նախորդ նիստին ասաց, որ մենք ձգտելու ենք, որ հնարավորինս այդ վիրահատությունները լինեն պետության հոգածության ներքո: Ներկայում էլ երկամների փոխպատվաստումը Հայաստանում կատարվում է պետության մասնակցությամբ: Պետությունն այդ վիրահատության առնվազն 50 տոկոսը ֆինանսավորում է:
Երիկամների փոխպատվաստման վիրահատություններն ի՞նչ արժեն, հասանելի՞ են բնակչությանը:
Երիկամային փոխպատվաստման արժեքը մոտավորապես 5 մլն դրամ է, դրա կեսը պետությունը փոխհատուցում է: Նաև որոշակի դեղորայքի ծախս կա, որը հիմադրամի միջոցներով ենք հոգում: Այսօր Հայաստանում իրականացվող փոխպատավստումները 100 տոկոսով կենդանի դոնորներից վերցված օրգաններից են: Որպես կանոն հարազատներն են միմյանց նվիրաբերում:
23:58
23:22
20:45
20:19
20:02
17:54
17:22
17:06
16:44
16:35
16:15
15:56
15:39
15:23
15:05
14:45
14:23
14:09
13:53
13:39
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | |
| 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | |
| 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | |
| 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | |||
09:58
09:46
09:38
09:26
09:15
09:02
09:46
09:33
09:16
09:03
09:53
09:36
09:28
09:17
09:02
09:56
09:48
09:38
09:27
09:15
09:02
09:34
09:18
09:02
09:26
09:18
09:46
09:34
09:15
09:02
09:45
09:32
09:14
09:01
09:36
09:55
09:36
09:14
09:01
09:55
09:37
09:25
09:17
09:02
09:45
09:35
09:27
09:15
09:02
09:56
