Հայաստանի լրատվական դաշտում կա ինքնակարգավորման մեխանիզմ՝ 2007թ. մարտի 10-ին ընտրված ԶԼՄ-ների էթիկայի Դիտորդ մարմինը, որը մինչ օրս գործում է, բայց ասել, որ այն լիարժեք կարգավորում է դաշտը սխալ կլինի, քանի որ ազդեցության մեխանիզմների խնդիր կա։ Հիմա Ազգային ժողովը, Արդարադատության նախարարությունը և լրագրողական, հասարակական կազմակերպությունները օրենսդրական լուծումներ են փնտրում Հայաստանում զանգվածային լրատվության միջոցների ինքնակարգավորման մեխանիզմներ ներդնելու համար: Թեմայի շուրջ զրուցել ենք Երևանի մամուլի ակումբի նախագահ Բորիս Նավասարդյանի հետ։
Լրատվամիջոցների ինքնակարգավորման նոր մոդելի ներդրման գործընթացն այս պահին ո՞ր փուլում է, ներկայացված հայեցակարգը ամբողջական տեսքի բերվե՞լ է։
-Փաստորեն մենք ունենք հայեցակարգի երկու նախագիծ, որոնք որոշ չափով համընկնում են, բայց կան նաեւ տարբեր մոտեցումներ։ Մեկը մշակվել է ԶԼՄ-ների էթիկայի Դիտորդ մարմնի կողմից, մյուսը՝ ՀՀ Արդարադատության նախարարության։ Թեև երկուսի պատրաստման ընթացքում մի քանի համատեղ քննարկումներ են տեղի ունեցել ու դրա շնորհիվ որոշ մոտեցումներ համընկնում են։ Բացի այդ, ՀՀ Արդարադատության նախարարությունը ՀՀ կառավարության անունից իր տարբերակը ուղարկել է նաև Եվրոպայի խորհրդի փորձագետներին, եկել է նրանց պատասխան կարծիքը, որում որոշ մոտեցումներ ավելի մոտ են այն նախագծին, որը պատրաստվել է Դիտորդ մարմնի կողմից՝ հիմնականում դրանք կապված են ինքնակարգավորման անկախության և պետության կողմից չվերահսկվելու մոտեցումներին եւ սկզբունքներին։ Արդարադատության նախարարությունն իր կողմից պատասխան է ուղարկել ԵԽ, որտեղ նույնպես, ըստ իմ գնահատման, կան մոտեցումները մերձեցնելու որոշակի հնարավորություններ։ Այս պահին կառուցողական գործընթաց է տեղի ունենում։
Երկու հայեցակարգերում հիմնական տարբերությունները որոնք են։
-Հիմնական տարբերությունները կապված են ինքնակարգավորման համակարգերի ճանաչման հարցին, ըստ ՀՀ ԱՆ-ի ճանաչումը պետության կողմից ինքնակարգավորման այս կամ այն կառույցի կարող է տեղի ունենալ քանակական մոտեցմամբ, այսինքն, եթե որոշ քանակի լրատվամիջոցներ միավորված են, իսկ Դիտորդ մարմինը գտնում է, որ քանակական մոտեցումն այդքան էլ արդյունավետ չէ, որովհետև կան բազմաթից լրատվամիջոցներ կամ լրատվամիջոց լինելու հայտ ներկայացնելու կառույցներ, որոնք ուղղակի կարող են թիվ կազմել, բայց իրականում որակապես չհամապատասխանել միջազզգային ստանդարդներին ինքնակարգավորման և լրագրողական էթիկայի առումով, և դրա համար մենք որպես հիմք առաջարկում ենք ընդունել համապատասխանությունը որոշ ստանդարտների, ինչպես նաև արդյունավետ աշխատակարգը, որ իրականում նրանք ստանան բողոքներ, պատշաճ արձագանք ունենան դրանց նկատմամբ, երկկողմանի կապը լսարարանի հետ ունենան։
Հայաստանում լրատվական ոլորտը թե՛ ֆինանսավորման, թե՛ ղեկավարման առումով տարբեր մարդկանց տիրույթում է։ Ձեր կարծիքով ներկայացված հայեցակարգերի իրագործման տեսլականը Հայաստանում ինչպիսին է։
-Առաժմ ազդեցությունը ոչ բարձր մակարդակի վրա է և դա է պատճառը, թե ինչու անհրաժեշտություն կա մասնակցությունը պետական կառույցների։ Որպեսզի նրանք ընտրեն ոչ թե օրենսդրությունը խստացնելու ճանապարհը, այլ հաշվի առնեն հնարավորությունները, որը տալիս է ինքնակարգավորումը։ Այս փոփոխությունները հաշվի են առնելու ինքնակարգավորման հնարավորությունները, դա նպաստելու է, որ ավելի շատ լրատվամիջոցներ միավորվեն ինքնակարգավորման համակարգում, ՀՀ քաղաքացիներն ավելի տեղյակ լինեն եւ գնահատեն ինքնակարգավորումը որպես տեղեկատվական վեճերի լուծման ճանապարհ, ինչպես նաև ինքնակարգավորումը և էթիկական սկզբունքները ավելի կարևոր դեր խաղան, քան օրենքով սահմանված նախատեսված սահմանափակումները։ Եթե մենք կարողանանք այս պրակտիկան իրագործել Հայաստանում, ապա դրանից կշահի և՛ խոսքի ազատությունը, և՛ լրագրության որակը։ ի վերջո մեր հիմնական նպատակն է Հայաստանում հզորացնել այն լրատվամիջոցները, որոնք որակյալ սկզբունքի հիման վրա են աշխատում եւ զանազան մանիպուլյատիվ միջոցներով լսարան չեն հավաքում։ Մեծ լսարան ունենալը տարբեր գործիքների կիրառմամբ կարող է տեղի ունենալ, բայց մենք լսարանի ու քաղաքացիների վստահությունը շահելու իրական հիմքերով մեթոդն ենք համարում ավելի արդյունավետ։
2007թ. մարտի 10-ին ընտրված ԶԼՄ-ների էթիկայի Դիտորդ մարմինն իր գործառույթներն իրականացնում է, բայց չենք կարող ասել , որ բոլորի վրա ազդում է, ինչո՞վ է սա պայմանավորված եւ նոր հայեցակարգն արդյոք իրենից որոշակի սահմանափակումներ չի՞ ենթադրում։
-Մենք կողմնակից ենք, որ պետությունը գնա ոչ թե սահմանափակումների, այլ խրախուսման ճանապարհով։ Խրախուսման ձեւերը կարող են տարբեր լինել՝ սկսած անվերապահ իրավունքի հիմունքով պետական կառույցներում հավատարգմամբ, եթե դու գործում ես ինքնակարգավորման սկզբունքի համաձայն՝ ունենաս հնարավորություն տեղեկատվությունը պետական կառույցներից արագ ստանալու հնարավորությություն։ Դատական հայցերի դեպքում լինեն ավելի պաշտպանված, այսինքն որպես այլընտրանք առաջարկվի վեճը լուծել ոչ թե դատական կարգով, ալ ինքնակարգավորման մեխանիզմներով, որոնք շատ ավելի փափուկ են, չեն ենթադրում ծանր պատասխանատվության բեռ, հենվում են գիտակցության վրա։ Պարզ է, որ այս ամենը ոչ բոլոր լրատվամիջոցների համար գրավիչ կամ աշխատող կլինեն, մենք գիտակցում ենք, որ կլինի տարբերակված մոտեցում, բայց ընդհանրապես ինքնակարգավորումը և լրագրողական էթիկան որակյալ լրագրությունը տարածելու համար է։ Կլինի տարբերակում այն լրատվամիջոցների միջև, որոնք գործում են հանրային շահը գիտակցելով ու նրանց, որոնք պարզապես ինքնաարտահայտման միջոց են կամ առևտրային խնդիրներ լուծող են։ Շուկան պետք է հնարավորություն տա ցանկացած պարագայում գործել, բայց նրանք, որոնք հաշվի են առնում հանրային շահը, պետք է դրանից ստանան նաև խրախուսանք։ Ինքնակարգավորման մոդելը, որը շատ երկներում կիրառվում է, հիմա պետք է փորձենք կիրառել Հայաստանում, ամենաարդյունվետն է։ Մենք գիտակցում ենք, որ այն ճանապարհը, որ անցել են շատ քաղաքակիրթ երկրների լրատվամիջոցները, որոնք թույլ են տվել իրենց գործել էթիկական սկզբունքների շրջանակում, առանց պետության միջամտության մենք ցավոք հիմա լրատվամիջոցների նման պատմություն չունենք, մենք ունեցել ենք խորհրդային ժամանակների մամուլ, որը շատ հեռու էր ազատ և որակյալ տեղեկատվություն տարածելու սկզբունքից։ Հիմա համատեղ ջանքերով՝ լրագրողական համայնքը ի դեմս Դիտորդ մարմնի, մի շարք հասարակական կազմակերպություններ եւ լրատվամիջոցներ, պետական կառույցներ, աշխատում ենք այս ուղղությամբ, պետք էր արդյունք տա, մանավանդ, որ միջազգային կառույցները եւս ներգրավված են։
Զրուցեց Արմինե Բրսոյանը
18:33
18:15
17:47
17:23
17:09
11:47
11:25
11:04
10:35
10:17
09:58
09:44
09:36
09:25
09:16
09:02
08:34
20:36
17:35
16:22
17:35 20.12.24
16:04 20.12.24
10:17 21.12.24
17:23 21.12.24
11:25 21.12.24
11:04 21.12.24
12:38 20.12.24
16:22 20.12.24
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | |||||||
| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | |
| 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | |
| 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | |
| 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | |
| 30 | 31 | ||||||
09:58
09:44
09:36
09:25
09:16
09:02
09:36
09:28
09:14
09:02
09:53
09:36
09:27
09:02
09:58
09:45
09:33
09:15
09:02
09:58
09:44
09:35
09:14
09:02
09:52
09:36
09:28
09:14
09:14
09:02
09:53
09:17
09:02
09:52
09:37
09:27
09:14
09:02
09:46
09:37
09:26
09:15
09:15
09:02
09:44
09:35
09:26
09:13
09:02
09:17
