Մարկեդոնով. Ռուսաստանը կորցնում է իր բացառիկությունը հայ-ադրբեջանական կարգավորման հարցում

16.07.23 | 19:48

ՌԴ ԱԳՆ ՄՊՀ-ի Միջազգային հետազոտությունների ինստիտուտի Եվրատլանտյան անվտանգության կենտրոնի առաջատար գիտաշխատող Սերգեյ Մարկեդոնովը Telegram-ի իր ալիքում գրում է.

«Արմեն Գրիգորյանի հուլիսյան թեզերը՝ հայ-ադրբեջանական կարգավորման հարցում Ռուսաստանի դերի մասին մտածելու առիթ:

1. Վիլնյուսում ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովը «կերավ» միջազգային տեղեկատվական ողջ օրակարգը, բայց որքան էլ կարևոր է Լիտվայի մայրաքաղաքի ֆորումը, մյուս իրադարձությունները նույնպես լուրջ ուշադրություն են պահանջում։

2. Հայ-ադրբեջանական հակամարտության կարգավորումը երկար տարիներ դիտվել է որպես կատարյալ անհույսություն։ Իսկ ինչ-որ լուծումներ գտնելու ամենատարբեր փորձերը միայն կարճաժամկետ հետաքրքրություն են առաջացրել։ Մի երկու օր մեծ ակնկալիքներ, հետո նորից առօրյա կամ սովորական անհուսություն։

3. Մինչդեռ Հայաստանի Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի՝ հուլիսի 11-ին «Ամերիկայի Ձայն»-ի հայկական խմբագրությանը տված ծավալուն հարցազրույցը մտածելու և կողքով չանցնելու անհրաժեշտություն է առաջացնում։

4. Նախ՝ Գրիգորյանը Ադրբեջանի հետ հակամարտության կարգավորման գործընթացում առանցքային բանակցողներից է։ Սա նշանակում է, որ նա ոչ միայն տեղյակ է առաջնահերթութուններից, այլ ձևավորում է դրանք։ Երկրորդ՝ Անվտանգության խորհրդի քարտուղարը հրապարակավ ակտիվ գործիչ է, նա իր համար ճիշտ ժամանակին Հայաստանի կառավարության բազմաթիվ ուղենիշներ է փոխանցում լայն հանրությանը։ Հետևաբար, մենք ուշադրություն ենք դարձնում դրանց:

5. Գրիգորյանի առանցքային գաղափարները.
Իլհամ Ալիևի և Նիկոլ Փաշինյանի միջև հուլիսի 21-ին նախատեսված բանակցությունները կարող են տեղի ունենալ ավելի վաղ.

-Լեռնային Ղարաբաղում ռուսական խաղաղապահ զորախումբը չի արդարացնում սպասելիքները.
-Ղարաբաղի հայերի խնդիրը ոչ թե տարածքների, այլ քաղաքացիական իրավունքների մասին է (ստացվում է՝ ադրբեջանական պետությունում),
- ԱՄՆ-ի հետ հարաբերությունները հատկապես կարևոր են Հայաստանի համար, դրանք պետք է ամեն կերպ ամրապնդվեն ու զարգանան։

6. Եկեք շտապ եզրակացություններ չանենք։ Բայց Գրիգորյանի ներկայացրած քաղաքական-դիվանագիտական ձևավորումը ցույց է տալիս, որ Արևմուտքի միջնորդությամբ շրջանակային համաձայնագիրն ավելի մոտ է, քան նախկինում։ Խոսքը բովանդակային առումով հակամարտությունը լուծելու մասին չէ, այլ այն «փաթեթավորման», որը Հայաստանի և Ադրբեջանի վերնախավերը քիչ թե շատ հաջողությամբ կկարողանան «վաճառել» ներքին շուկայում։

Ռուսաստանի համար այս նորությունն այնքան էլ լավ չէ։ Ամեն ինչում, իհարկե, կարելի է մեղադրել Հայաստանի արևմտամետ քաղաքական գործիչներին, և նման քննադատական պաթոսը ինչ-որ կերպ արդարացված կլինի։ Ինչ-որ մեկը կհիշի (և իրավացիորեն) Ուկրաինայի կողմ Ռուսաստանի զբաղվածությունը։ Բայց հանուն օբյեկտիվության, հարկ է նշել «մնացորդային սկզբունքով» մեր աշխատանքը Կովկասի հետ (ոչ թե 2022 թվականից, այլ շատ ավելի վաղ), և մեր բացերը տեղեկատվական աշխատանքում («լռություն», որտեղ անհրաժեշտ էր պատռել կոկորդը. ) Մի խոսքով, դա բարդ խնդիր է, Հայաստանը, նախընտրելով ԱՄՆ-ն Ռուսաստանից, կարող է ավելի շատ կորցնել, քան շահել։ Սակայն սա մեզ համար մխիթարություն չի լինի։

7. Պետք չէ հիստերիկայի մեջ ընկնել և «ժամապահ» գոռալ։ Բայց պետք է գիտակցել, որ Ռուսաստանը կորցնում է (և օրեցօր ավելի ու ավելի) իր քաղաքական բացառիկությունը հայ-ադրբեջանական կարգավորման հարցում։ Շրջանակային համաձայնագիրը ԱՄՆ-ի և ԵՄ-ի մոդերացիայով, ավաղ, կամրապնդի այս միտումը։ Մրցակցությունն, իհարկե, դատավճիռ չէ, այն կարելի է և պետք է հաղթել։ Բայց հիմա մենք խառնվում ենք այս մրցույթին՝ կորցնելով հավասարների մեջ առաջինի ոչ պաշտոնական կարգավիճակը։ Ոչ անդառնալիորեն, բայց անհանգստության պատճառներ կան։ Սխալների վրա լուրջ աշխատանքը չափազանց կարևոր է: Այն պայմաններում, որտեղ ժամանակը չի սպասում»։