Հայաստանի հելսինկյան կոմիտեն և Քաղաքական իրավունքների հայկական կենտրոնը համատեղ զեկույց են հրապարակել հասարակական-քաղաքական գործիչ Ավետիք Չալաբյանի դատական գործի վերաբերյալ։
«Մի շարք ընդդիմադիր նախաձեռնությունների հիմնադիր և մասնակից հանդիսացող Ա. Չալաբյանը դատապարտվեց 2.5 տարվա ազատության սահմանափակման՝ զրկվելով հավաքներ կազմակերպելու և հավաքների այլ հանրային միջոցառումների մասնակցելու, ինչպես նաև բնակության վայրը փոխելու իրավունքներից։ Նա հետապնդվում էր 2022 թ. ընդդիմության հավաքներին մասնակցելու նպատակով ուսանողներին «նյութապես շահագրգռելու» մեղադրանքով։
«Հայաստանի հելսինկյան կոմիտե» և «Քաղաքական իրավունքների հայկական կենտրոն» իրավապաշտպան հասարակական կազմակերպությունները դատապարտում են Ա. Չալաբյանի նկատմամբ իրականացված հետապնդումը և դատավճիռը` համարելով, որ այն իրականացվում է քաղաքական դրդապատճառներով, կրում է խտրական բնույթ և չի համապատասխանում ՀՀ կողմից ստանձնած և միջազգայնորեն ընդունված մարդու իրավունքների չափանիշներին։
Սույն զեկույցում ներկայացվում են Կազմակերպությունների պնդումների հիմնավորումները, իրադարձությունների և իրավական ընթացակարգերի նկարագրությունը՝ այն համադրելով մարդու իրավունքների բնագավառում ՀՀ կողմից ստանձնած պարտավորությունների և միջազգային չափանիշների հետ»,- նշված է զեկույցի նախաբանում։
Զեկույցի համաձայն, Ա.Չալաբյանի դեմ իրականցված քրեական հետապնդումը և նրա՝ հավաքների ազատության իրավունքի նկատմամբ կիրառված միջամտությունը հիմնված չէ իրավաչափ նպատակի վրա, հետևաբար՝ դրանում առկա են այլ, չնախատեսված նպատակներ։ ՄԻԵԴ-ը, քրեական հետապնդման քաղաքական դրդապատճառները գնահատելու նպատակով հաշվի է առնում, ի թիվս այլ ժամանակահատվածը, դատակիրավական համակարգի անկախության աստիճանը գործադիրից, դրա առնչությունը անձի քաղաքական գործունեության հետ։
«Հավաքին մասնակցելու նպատակով նյութապես շահագրգռելու հանցակազմը մինչ օրս կիրառվել է միայն ընդդիմադիր գործիչների նկատմամբ և նախընտրական քարոզչության ֆինանսավորման համատեքստից դուրս։ Քաղաքական դրդապատճառներով հետապնդումների հիմնավորման էական ցուցանիշներից է օրենքի տարբերակված կիրառությունը, երբ համանման իրավիճակում անձի նկատմամբ հետապնդումը իրականացվում է այլոց համեմատ խտրական եղանակով»,- նշված է զեկույցում։
«Հավաքներին մասնակցելու նպատակով նյութապես շահագրգռելու հանցակազմը, նախընտրական քարոզչության ֆինանսավորման սահմանափակումների համատեքստից դուրս, հակասում է միջազգային չափանիշներին։ Ավելին, որոշ երկրներում իրավաչափ հիմքերով գործում են կազմակերպություններ, որոնք գումարի դիմաց տրամադրում են ցուցարարներ՝ հավաքների և տարբեր միջոցառումների համար, ինչպես ԱՄՆ-ում գործող Crowds on demand կազմակերպությունը։ Իհարկե, վճարովի ցուցարարների մասնակցությունը կարող է նվազեցնել հավաքի արժանահավատության ընկալումը, սակայն դա երբևէ չպետք է լինի քրեորեն հետապնդելի արարք։
Ա. Չալաբյանի նկատմամբ հետապնդումը և դատապարտումը, հիմնարար ազատությունից օգտվելու իրավունքի տևական արգելքը նման խնդրահարույց իրավական հիմքով չի համապատասխանում մարդու իրավունքների չափանիշներին՝ ինչպես նրա դեմ կիրառված օրենքի, այնպես էլ հետապնդման ընթացքում վերջինիս կալանավորման և ուղեկցվող այլ իրադարձությունների համատեքստում։
ՀՀ դատական իշխանության կախվածությունը գործադիրից համակարգային խնդիր է, որը հաշվի առնելով Ա. Չալաբյանի նկատմամբ քրեական հետապնդման հանգամանքները, ուղղակիորեն անդրադարձել է վերջինիս հիմնարար իրավունքների և ազատությունների վրա։
Հավաքին մասնակցելու նպատակով նյութապես շահագրգռելու հանցակազմը, չհամապատասխանելով միջազգային չափանիշներին, կիրառվում է խիստ խտրական եղանակով։ Մի դեպքում, ընտրական գործընթացների հետ կապ չունեցող հավաքների համատեքստում, այն կիրառվում է որպես ընդդիմադիր քաղաքական գործիչներին հետապնդելու գործիք, մյուս դեպքում այն հաշվի չի առնվում, երբ առկա են իրավաչափ նպատակներ, սակայն գործողությունները իրականացվել են իշխող ՔՊ կուսակցության կողմից` ինչպես տեղի ունեցավ 2023 թ. Երևանի ավագանու ընտրությունների քարոզարշավի ընթացքում։
Հավաքների ազատության իրավունքի սահմանափակումը՝ հավաքներ կազմակերպելու և դրանց մասնակցելու արգելքը, առաջին անգամ է կիրառվում Հայաստանում։ Նման պատժի կիրառումը կարող է դառնալ բացասական նախադեպ և ունենալ «սառեցնող ազդեցություն» (chilling effect)՝ ընդդիմադիր հայացքներ ունեցող անձանց և առհասարակ խաղաղ հավաքների կազմակերպիչների և մասնակիցների նկատմամբ։
Հայաստանի հելսինկյան կոմիտեն և Քաղաքական իրավունքների հայկական կենտրոնը, ելնելով վերը ներկայացված հիմնավորումներից և վերլուծություններից, հայտարարում են, որ Ավետիք Չալաբյանի նկատմամբ իրականացվում է քաղաքական հետապնդում»,- նշված է զեկույցի եզրակացության մեջ։
Հայաստանի հելսինկյան կոմիտեն և Քաղաքական իրավունքների հայկական կենտրոնն առաջարկում են.
«ՀՀ Կառավարությանը և Ազգային ժողովին՝ դադարեցնել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 236-րդ հոդվածի 2-րդ մասով նախատեսված հավաքին մասնակցելու կամ հավաքին մասնակցելուց հրաժարվելու նպատակով նյութապես շահագրգռելու հանցակազմի գոր-ծունեությունը և առկա խմբագրությամբ այն ներկայացնել ԵԽ Վենետիկի հանձնաժողովին և ԵԱՀԿ/ԺՀ-ՄԻԳ-ին՝ փորձագիտական կարծիք ստանալու նպատակով։
Վենետիկի հանձնաժողովին և ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ին՝ հաշվի առնելով, որ հավաքին մասնակցելու կամ դրանից հրաժարվելու նպատակով նյութապես շահագրգռելու հանցակազմին անդրադարձ չի կատարվել 2021 թ. ՀՀ ընտրական օրենսգրքի և հարակից օրենսդրության փոփոխությունների վերաբերյալ միացյալ հրատապ կարծիքում ՝ վերանայել այն (CDL-AD(2021)025-e) և հրապարակել դիրքորոշում ՝ հաշվի առնելով նաև նշված հանցակազմի՝ ՀՀ-ում կիրառաման պրակտիկան»։
Զեկույցն ամբողջությամբ՝ այստեղ։
22:34
22:08
21:34
21:08
18:36
18:18
16:01
15:44
15:27
15:13
15:03
14:48
14:22
14:08
13:53
13:38
13:22
12:33
12:16
12:07
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | 3 | 4 | ||||
| 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | |
| 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | |
| 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | |
| 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | ||
09:58
09:47
09:34
09:16
09:02
09:54
09:45
09:37
09:27
09:02
09:46
09:36
09:27
09:16
09:02
09:45
09:34
09:17
09:02
09:33
09:13
10:02
09:56
09:45
09:33
09:15
09:02
09:55
09:44
09:33
09:17
09:02
09:26
09:15
09:02
09:55
09:45
09:34
09:18
09:02
09:27
09:13
09:02
09:56
09:46
09:33
09:14
09:01
09:55
09:38
