Գերմանիան Էրդողանին բանի տեղ չդրեց. վերլուծաբան Ռոստիսլավ Իշչենկոյի անդրադարձը
03.06.16 | 14:25
Եվրոպան «եռում» է, գրում է «Ռուսաստանն այսօր» («Россия Сегодня») միջազգային մեդիախմբի վերլուծաբան Ռոստիսլավ Իշչենկոն՝ անդրադառնալով երեկ Գերմանիայի Բունդեսթագի կողմից Հայոց ցեղասպանության ճանաչմանն ու Թուրքիայի կողմից իր դեսպանին հետ կանչելու մասին նորությանը:
Թվում է, թե ինչի՞ց է այդ անիմաստ աղմուկը: Եվրոպայի կեսը, այդ թվում՝ Ֆրանսիան, վաղուց ճանաչել է ցեղասպանության փաստը, և Թուրքիան չի նյարդայնանում, անգամ` ԵՄ-ի հետ առանց վիզայի ռեժիմի մասին բանակցություններ է վարում: Իսկ այստեղ նման արձագանք է Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչած ԵՄ-ի անդամ երկրների թվի ընդամենը նվազագույն ընդլայնվելուն:
Բանն այն է, որ Թուրքիան հենց Գերմանիայից նման «թիկունքից հարված» չէր սպասում: Եվ հարցը միայն փախստականների վերաբերյալ Էրդողանի հետ կնքած համաձայնության արդյունավետության հարցում Մերկելի շահագրգռվածությունը չէ: Վերջիվերջո, օրերս Եվրախորհրդարանը հստակ հասկացնել է տվել, որ չի քվեարկի Անկարայի հետ առանց վիզայի ռեժիմի օգտին, այնպես որ փախստականների վերաբերյալ համաձայնագիրն այսպես թե այնպես վտանգի տակ է հայտնվել:
Ֆրանսիայի կողմից Հայոց ցեղասպանության ճանաչումը բացատրելի էր, այնտեղ հզոր և ազդեցիկ հայկական համայնք կա: Իսկ Գերմանիայում, հակառակը, զգալի ազդեցություն ունեին այնտեղ ապրող միլիոնավոր թուրքերը:
Բացի այդ, Գերմանիան Թուրքիայի դաշնակիցն էր Առաջին աշխարհամարտի տարիներին։ Թուրքական բանակում և նավատորմում զգալի թվով գերմանացի ռազմական խորհրդատուներ են եղել։ Գերմանիան հնարավորություն ուներ ազդեցություն գործելու թուրքական քաղաքականության վրա:
Գերմանիան, թեկուզև անուղղակի, բայց Թուրքիայի հետ ցեղասպանության համար պատասխանատվություն է կրում: Այդ ամենն Անկարային հիմք էր տալիս այդ հարցում գերմանական բարենպաստ դիրքորոշման անփոփոխության հույս ունենալ: Հաշվի առնելով ԵՄ-ում Գերմանիայի ունեցած առաջատար դերը՝ դա կրկնակի կարևոր էր:
Ինչպես տեսնում ենք՝ Գերմանիան բոլոր հիմքերն ուներ պահպանելու Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ իր դիրքորոշումը և չշտապելու: Դա ակնհայտորեն գերմանական քաղաքականության ամենաակտուալ խնդիրը չէ: Սակայն հարցը մտցվել է օրակարգ, ընդ որում՝ իշխող կուսակցության մասնակցությամբ:
Ինչո՞ւ թուրքերն այդքան վիրավորվեցին
Կարելի է, իհարկե, ենթադրել, որ դա փախստականների մասին հարցում թուրքական շանտաժի պատասխանն էր: Այն բանից հետո, երբ պարզ դարձավ, որ ԵՄ-ն Թուրքիայի համար առանց վիզայի ռեժիմ չի սահմանի, Էրդողանը նյարդային արձագանքեց, և գերմանա-թուրքական հարաբերությունները լարվեցին:
Պետք է հասկանալ, որ Գերմանիայի կողմից Հայոց ցեղասպանության ճանաչումը ոչ միայն Թուրքիայի համար չափազանց ցավալի, այլև երկարաժամկետ քայլ էր, դա պատերազմ հայտարարելուց ավելի վատ է: Թուրքիայի հետ հարաբերություններում ցեղասպանության ճանաչման փաստը կարելի է վերացնել միայն՝ չեղյալ հայտարարելով այդ որոշումը, բայց հասկանալի է, որ դա անհնար է: Երբ այդ որոշումը կայացվում էր, բոլորը քաջ գիտակցում էին, որ դա ընդմիշտ է: Այսինքն՝ գերմանա-թուրքական հարաբերություններում այդ խնդիրն այժմ գործելու է երկար: Ավելին, քանի իշխանության է Էրդողանը՝ նրա համար դա լինելու է անձնական վիրավորանք:
Թուրքիայի նկատմամբ նման ոչ բարեկամական քայլ կատարելով՝ Գերմանիան պետք է ելներ նրանից, որ կամ կարճ ժամկետներում Թուրքիան այնպիսի խնդիրներ է ունենալու, որ ժամանակ չի ունենա Եվրոպայի համար, կամ որ Թուրքիայի ղեկավարությունը չի լինելու Էրդողանի ձեռքում, իսկ նրան կփոխարինի քաղաքական գործիչ, ում հետ հնարավոր կլինի պայմանավորվել:
Ինչ վերաբերում է Թուրքիային, այն արդեն իսկ մեծ խնդիրներ ունի՝ կապված Մերձավոր Արևելքում Էրդողանի անհաջող քաղաքականության, ինչպես նաև Թուրքիայում քրդերի ապստամբության հետ: Արդեն հիմա փորձագետները խոսում են հենց թուրքական պետականությանը սպառնալիքի մասին, նոր խնդիրները գրեթե հաստատ վերջ կդնեն այդ պետականությանը:
Բայց Թուրքիայի փլուզումը չի լուծի ԵՄ-ի խնդիրները, այն միայն կվատթարացնի դրանք: Քանի որ Հյուսիսային Աֆրիկայի և Մերձավոր Արևելքի երկրներից միլիոնավոր փախստականներին կավելանան Թուրքիայից տասնյակ միլիոնավոր փախստականները: Հետևաբար՝ Գերմանիան հույսը դնում է Էրդողանի հեռանալու վրա: Նման տարբերակը հնարավոր է, չնայած որ այսօր անհնար է թվում: Թուրք քաղաքական գործիչների կարիերաները ոչ մեկ անգամ են ընդհատվել ռազմական հեղաշրջումների արդյունքում: Դա Թուրքիայի համար քաղաքական ավանդույթ է:
Իհարկե, հարկավոր է քաղաքական անձ, ով կկարողանա փոխարինել Էրդողանին: Որքան էլ տարօրինակ չէ այդ համընկնումը, բայց օրերս հրաժարական տված Ահմեթ Դավութօղլուն կարողացել է լավ անձնական հարաբերություններ ստեղծել ինչպես թուրք զինվորականների, այնպես էլ Եվրոպայի հետ: Նա պնդում էր ԵՄ-ի հետ բանակցություններում կոշտ դիրքորոշումից խուսափելու հարցում և առաջ էր տանում զգալի փոխզիջումների անհրաժեշտության մասին թեզը:
Այնուամենայնիվ, Գերմանիայի հստակ ցուցադրական գործողությունները ցեղասպանության ճանաչման հարցում հիմք են տալիս կարծելու, որ Բեռլինում եկել են եզրակացության, որ Էրդողանը չի կարողանա պահպանել իր դիրքը որպես առաջնորդ և երկար պահպանել իր իշխանությունը:
Tert.am